“Ang Pagbulgar: Ang 100B na Lihim na Nagpayanig sa Buong Kapitolyo”

Sa loob ng maraming taon, tahimik lamang na umiikot ang mga bulong tungkol sa “malalaking proyekto” at “hindi maipaliwanag na pondo” sa loob ng Kapitolyo. Mabibigat na usapan, biro ng iba, at haka-haka ng marami—pero walang naglalakas-loob na tumindig upang kumpirmahin ang mga ito. Hanggang dumating ang araw na tuluyang nabasag ang katahimikan.

Sa gabi ng ika-29 ng buwan, isang hindi kilalang whistleblower na tinawag lamang sa codename na “Junyo” ang lumapit sa isang kilalang mamamahayag. Ang kanyang tinig ay nanginginig, ngunit matatag. “Hindi ko na kayang kimkimin,” sabi nito. “Kung hindi ko ito sasabihin ngayon, baka ako na ang sunod na mawawala.”

Ayon kay Junyo, matagal nang umiikot ang isang 100-bilyong pondo na idinadaan sa mga proyektong hindi nakikita, hindi nararamdaman, at hindi naman talaga nagaganap. Ang tawag niya dito: “The Insertions.”

Ang mga dokumento na hawak niya—mga larawan, kopya ng memo, ledger, at email—ay sinasabing galing mismo sa loob ng Opisina ng Pamamahala ng Pondo. Hindi nito binanggit kung paano niya nakuha ang mga ito, ngunit malinaw sa bawat pahina na mayroong malalaking proyektong paulit-ulit pinopondohan, subalit wala ni isang residente ang nakakaalam kung saan ito napupunta.

Ang pinaka-nakakagulat?
May ilang pangalan ang paulit-ulit na lumilitaw sa dokumento. Mga pirma, mga pag-apruba, at mga pahintulot mula sa ilang makapangyarihang indibidwal. Siyempre, lahat ng pangalan ay itinago ng media habang iniimbestigahan ang katotohanan. Ngunit ang suntok sa sikmura ng publiko ay hindi ang mismong pondo—kundi ang sino ang posibleng may kinalaman dito.

Sa inilabas na unang bahagi ng imbestigasyon, malinaw na mayroong “tatlong pangunahing tauhan” ang posibleng nasa gitna ng anomalya:

Isang mataas na opisyal na nangangalaga ng pambansang pondo,
Isang kilalang tagapag-ugnay ng proyekto,
At isang adviser na may impluwensiyang hindi matatawaran sa Kapitolyo.

Ngunit hindi pa rito nagtatapos ang kuwento.

Ang Unang Pagyanig

Kinabukasan, biglang kumalat ang balita. Parang apoy na tinamaan ng hangin, sumabog ang social media. Ang Kapitolyo ay naglabas ng pahayag na ito raw ay “peke”, “imbento”, at “nilikhang drama”. Ngunit hindi pa man natatapos ang press briefing, may lumabas na isa pang dokumento na nagpabago sa ihip ng hangin.

Isang kopya ng internal audit report, na hindi kailanman dapat lumabas, ang inilabas ng isang anonymous account. At dito unang nakita ng publiko ang salitang “supplementary allocation adjustments” na nagkakahalaga ng 100 bilyon.

Lalong tumindi ang ulo ng publiko.

Ang Ikalawang Pagsabog

Makaraan ang dalawang araw, may isa pang opisyal na lumapit sa press—hindi upang magsalita, kundi upang umalis sa puwesto. Walang sinabi ang opisyal, walang paliwanag. Naglakad lamang ito palabas ng gusali habang binabasa ng media ang kanyang resignation letter na “personal reasons” lamang ang dahilan.

Pero para sa taumbayan, sapat na iyon upang magsimulang magduda.

Sa social media, nag-trending ang mga katagang:
“May tinatago.”
“May nadinig na siguro siya.”
“Hindi ito aksidente.”

Ang Kinakatakutang Bahagi

Sa exclusive interview na inilabas ng mamamahayag, inilahad ni Junyo ang bahagi ng istoryang tunay na kumikiliti sa isip ng publiko. “Hindi ko ito ginagawa para siraan ang kahit sino,” sabi niya. “Ginagawa ko ito dahil may nangyayaring hindi dapat mangyari, at walang gumagalaw.”

Binigyan niya ng babala ang taumbayan:
“Kapag nalaman n’yo ang buong totoo, kahit kayo manginginig.”

Maraming kinutuban. Maraming natakot. Pero mas marami ang gustong malaman ang buong detalye.

Ang Paggalaw ng Senado

Dahil sa ingay, napilitan ang Senado na maglabas ng pahayag: magsasagawa sila ng “preliminary inquiry.” Ngunit habang papalapit ang unang pagdinig, may kumakalat namang impormasyon na may ilang senador ang umano’y “ayaw palalimin ang imbestigasyon.”

At dito na pumasok ang ikatlong pagsabog.

Isang insider mula sa Senate Secretariat ang nagpadala ng mensahe sa media:
“May mga taong kikilos upang hindi lalong umingay ang 100B issue. Kung tutuloy ang pagdinig, may tatamaan. Kung hindi tutuloy, mas malaki ang tatamaan.”

Parang pelikula. Parang eksenang hindi mo aakalaing mangyayari. Ngunit ngayon, nagiging mas malinaw: may malaking pwersang nagtatagisan sa loob ng gobyerno.

Ang Pinakahuling Linya

Sa kasalukuyan, patuloy pa ring lumalabas ang mga bagong detalye, at mukhang hindi pa ito matatapos. Hindi pa rin kinikilala ng Kapitolyo ang mga dokumento. Ngunit hindi rin nila maipaliwanag kung bakit may mga opisyal na biglang nagbitiw at bakit may mga report na lumalabas mula sa loob.

Isa ang malinaw:
Ang 100B Insertions ay hindi basta-bastang kuwento lang—ito ay misteryong unti-unting naglalantad ng mas malaking lihim.

At sa dulo ng artikulo, iniwan ni Junyo ang linyang nagpasakit sa sikmura ng buong bansa:

“Hindi pa ito ang lahat. Pasimula pa lang ito.”