ICC NAGSALITA NA! GRABE FPRRD NAKAAAWA NA! Lalong Madudurog Ang Pus0 Ng Mga DDS Dito

Matapos ang halos apat na taon ng pananahimik, muling nagbukas ang isang matinding isyu na tumatalakay sa mga operasyon ng “war on drugs” ni dating Pangulong Rodrigo Roa Duterte. Ang International Criminal Court (ICC), na matagal nang tahimik tungkol sa imbestigasyon laban sa kanya, ay naglabas ng isang ulat na parang bomba—hindi lang ang mga kritiko, kundi pati na rin ang mga loyalista ni Duterte, ay nahinto sa kanilang mga posisyon.

Isang Rebelasyon na Walang Nakapaghanda

Ayon sa ulat ng ICC, may mga bagong testigo na lumutang mula sa mga dating opisyal at mga tauhan ng kapulisan—mga taong dati ay naglingkod sa ilalim ng administrasyong Duterte. Ang ilan sa kanila ay nagsiwalat ng mga dokumento at mga testimonya na magpapatibay sa mga paratang ng krimen laban sa sangkatauhan na nangyari sa mga operasyon ng “war on drugs.”

Isang testigo na itinago sa pangalang “Marco” ang nagsalita. Isang dating police commander mula sa Davao, sinabi niya na hindi na siya makapagpatuloy sa pagiging tahimik. “Hindi ko na matiis,” ani Marco. “Noong una, naniwala ako na tama ang ginagawa namin. Pero nang makita ko ang mga pamilya, ang mga bata, hindi ko na kinaya.”

Ang rebelasyon na ito ay nagbigay daan sa mga tanong na hindi lamang nag-alab ng mga kritiko ni Duterte, kundi pati na rin ng mga dating tagasuporta at loyalista ng Pangulo.

Ang Katahimikan ni FPRRD

Habang ang balita tungkol sa mga bagong testigo at impormasyon ay kumakalat na parang wildfire sa social media at sa buong bansa, nanatiling tahimik si dating Pangulong Duterte. Sa kanyang bahay sa Davao, nakaupo siya sa labas, kasabay ang ilan niyang mga kaibigan, ngunit ayon sa mga nakasaksi, may kalungkutan sa kanyang mga mata. “Tahimik lang siya. Wala siyang imik,” sabi ng isang kapitbahay.

Nakita sa mga larawan na ang dating pangulo ay tila malalim ang iniisip—habang nakatingin sa malayo. Ang mga larawan na ito ay kumalat sa social media, na nagdulot ng iba’t ibang reaksyon. “Nakakaawa naman si Tatay Digong,” ang mga komentong nagbigay-diin sa kalungkutan ng sitwasyon. Maging ang mga dating tagasuporta niya, na minsang ipinaglalaban siya laban sa mga kritiko, ay tila nag-aalangan na magbigay ng malakas na opinyon.

Ang Reaksyon ng mga DDS

Ang mga loyalista ni Duterte, na kilala sa kanilang matinding pagsuporta, ay nahirapan sa mga bagong impormasyon na lumabas. Sa mga grupo ng DDS (Diehard Duterte Supporters) sa social media, hati ang mga opinyon. May mga nagsasabing ang mga paratang ay isang simpleng paninira mula sa mga kalaban sa politika. Ngunit may ilan ding nagtanong ng tahimik, “Paano kung totoo nga?”

Isa sa mga masugid na tagahanga ni Duterte na si “Ate Minda” ay nagsabi na halos maiyak siya nang mapanood ang ulat ng ICC. “Mula 2016, ipinaglaban ko siya. Pero noong nakita ko ang mga larawan ng mga pamilya na nawalan ng mahal sa buhay… hindi ko alam kung ano na ang paniniwalaan ko.” Ang mga salitang ito ay nagbukas ng pinto ng pag-aalinlangan para sa marami sa mga dati niyang tagasuporta.

Ang Pahayag ng ICC: Ang Pag-abot sa Critical na Hakbang

Sa isang bahagi ng opisyal na pahayag ng ICC, sinabi ng kanilang tagapagsalita:

“The investigation has reached a critical phase. We have testimonies, documents, and other materials that may substantiate allegations of crimes against humanity committed during the anti-drug campaign.”

Ang mga salitang ito ay nagbigay sigla sa matinding diskurso sa buong bansa. Ang mga mamamayan, mula sa mga coffee shop hanggang sa mga eskwelahan, ay nag-usap tungkol sa posibilidad na may pananagutan si Duterte sa mga operasyong ito. Ang mga larawan ng mga umiiyak na pamilya at mga balitang tungkol sa mga “Tokhang” na operations ay muling nagbalik sa publiko, pati na ang mga taong naghanap ng hustisya para sa kanilang mga mahal sa buhay na namatay sa mga operasyon ng gobyerno.

Mga Larawan ng Nakaraan

Habang ang ulat ng ICC ay nagbigay daan sa mga bagong tanong at saloobin, muling lumabas ang mga lumang larawan ng mga gabi ng “Tokhang”—mga larawan ng mga pamilyang nagdadalamhati, mga magulang na nawalan ng mga anak, at ang mga taong humihingi ng hustisya. Ang mga larawan na ito ay muling nagbukas ng mga sugat na matagal nang tinakpan.

Isang dating opisyal ng Davao City Hall ang nagbigay ng eksklusibong pahayag sa isang mamamahayag, kung saan sinabi nitong may mga dokumento na “maaaring magpabago ng lahat.” Hindi raw ito basta isang usapin ng politika, kundi isang usapin ng konsensya.

Ang Katahimikan Bago ang Bagyo

Habang nagpapatuloy ang imbestigasyon, pinayuhan ng mga abogado ni Duterte ang publiko na huwag agad magpadalus-dalos sa mga pahayag ng ICC. Ayon kay Atty. Panelo, “Walang hatol hangga’t walang ebidensya.” Ngunit habang wala pang pormal na kaso sa Pilipinas, ramdam ng marami na may unti-unting pagbabago sa takbo ng mga pangyayari.

Sa Davao, ang mga lansangan na dati’y puno ng pagmamalaki at suporta para kay Duterte ay naging tahimik. Ang ilang mga mural na may mukha ni Duterte ay nilapitan ng mga tao, nag-aalay ng bulaklak—isang simbolo ng kalituhan at lungkot na bumabalot sa kanilang mga puso. Marami ang nagtatanong, “Ano ang nangyari sa ating bansa?”

Isang Bansang Nahati

Muli, nahati ang opinyon ng mga Pilipino. May mga naniniwala pa rin na si Duterte ay isang lider na nagsilbi sa bayan ng tapat at tinuwa, ngunit mayroon ding mga nagsasabing panahon na para harapin ang katotohanan—kahit gaano kasakit.

“Kung talagang mahal natin ang bansa,” sabi ng isang netizen, “hindi tayo dapat matakot sa katotohanan—kahit gaano kasakit.”

Pusong Pilipino

Sa kabila ng lahat ng ito, isang bagay ang tiyak: ang mga sugat ng nakaraan ay hindi basta mawawala. Ang mga pamilya na nawalan ng mahal sa buhay ay patuloy na nagdarasal para sa hustisya, at ang mga tao, pati na ang mga dating DDS, ay nag-iisip ng mas malalim tungkol sa kung anong uri ng pamumuno ang nararapat para sa bansa.

Si Ate Minda, sa huli, ay nagbigay ng isang pahayag na nagsasabing, “Hindi ko siya kinamumuhian, pero kung totoo ang lahat ng ‘yan… Diyos na lang ang bahala sa kanya.” Ang pahayag na ito ay tila sumasagisag sa isang bansang nahati—isang bansa na patuloy na hinahanap ang katarungan at ang katotohanan.

Habang nagpapatuloy ang imbestigasyon ng ICC, ang mga tanong ay patuloy na maghuhulog ng mga bagong sagot at tanong sa lahat. Ang katotohanan ay, tila, may mga sugat na hindi kayang takpan ng simpleng pagpapaliwanag.