TUMALIKOD SA HUSTISYA! MAG-ASAWANG DISCAYA, UMATRAS SA ICI PROBE—ANG SEKRETO NG “MALAKING TAO” AT ANG PAGDUDUDA SA INTEGRIDAD NG IMBESTIGASYON!

 

Ang paglaban sa katiwalian sa Pilipinas ay isang masalimuot na laban, at ang bawat whistleblower ay nagsisilbing beacon of hope sa gitna ng kadiliman. Subalit, kamakailan lamang, isang shocking decision ang nagpalaki sa pagdududa ng publiko sa sistema ng hustisya: Ang biglaang pag-atras ng mag-asawang Sarah at Curly Discaya mula sa pakikipagtulungan sa Independent Commission for Infrastructure (ICI)—ang ahensyang nag-iimbestiga sa massive na DPWH flood control scam.

Ang desisyon ng mag-asawa na hindi na makikisangkot sa imbestigasyon ay hindi simpleng pag-iwas; ito ay isang matinding pagprotesta laban sa alleged lack of fairness at integrity sa loob ng proseso. Ang kanilang pagtalikod sa ICI ay naglantad ng isang bulok na katotohanan: Tila may hatol na ang imbestigasyon bago pa man marinig ang buong panig ng mga witness at complainant.

Ang kuwento ng mga Discaya ay hindi lamang tungkol sa katiwalian; ito ay isang emotional narrative tungkol sa pagkasira ng tiwala, ang takot sa “malaking tao” na sangkot, at ang paghahanap ng isang patas at walang-kinikilingang sistema—isang bagay na tila mahirap makamtan sa kasalukuyang sitwasyon.

 

Ang Pagbagsak ng Tiwala: Ang mga Pahayag na Nagbigay Hinala

 

Ayon kay Atty. Cornelio Samaniego, ang abogado ng mag-asawang Discaya, ang kanilang desisyon na umatras ay hindi naging basta-basta. Handa raw talaga silang makipagtulungan sa simula, ngunit nagbago ang kanilang isip matapos nilang masuri ang mga panayam at statement mula sa ilang opisyal ng ICI at Department of Justice (DOJ) [01:02].

Ito ang mga statement na nagdulot ng malalim na pagdududa:

 

1. Ang Impression ng May Bias

 

Sinasabing may isang commissioner ng ICI ang nagbigay ng pahayag sa isang interview na tila “hindi naman daw sila [ang mag-asawa] ang pangunahing may kasalanan” [01:33]. Para kay Sarah Discaya, ang statement na ito ay nagbigay ng impression na parang may pinapanigan na ang komisyon at tila may nabuo nang desisyon—isang hatol—bago pa man nila ilabas ang kanilang buong salaysay [01:40]. Ang impresyong ito ay nagpababa sa kanilang pag-asa na makakamit nila ang patas na proseso.

2. Hindi Raw Kailangan ang Testimony

 

Ang mas nagpatindi sa kanilang pag-atras ay ang sinabi umano ng Acting Secretary of Justice na kaya pa ring mag-file ng kaso laban sa mga opisyal na sangkot, kahit wala raw testimonya mula sa mag-asawang Discaya [02:05].

Ang pahayag na ito ang nagtulak sa mag-asawa na magtanong: Ano pa ang saysay ng kanilang pakikipagtulungan kung ang kanilang affidavit ay hindi pala kritikal sa pagpapatuloy ng kaso? Para sa kanila, mas mabuting umiwas na lang muna kaysa makisangkot sa isang proseso na tila hindi na kailangan ang kanilang input, o baka ginagamit lamang sila bilang pawns o sacrificial lambs [02:20].

 

Ang Silent Threat: Ang Pagdududa at ang “Malaking Tao”

 

Ang kampo ng mga Discaya ay naninindigan na wala silang pinoprotektahan, at ang tanging dahilan ng kanilang pag-atras ay ang pag-aalala na baka hindi maging patas at ligtas ang buong proseso [03:12], [03:21].

Gayunpaman, ang confidentiality issue ang nagbigay-daan sa pagdududa. Nilinaw ni Atty. Samaniego na mayroong “malaking tao” na sangkot sa isyu, isang taong may direktang kinalaman sa pagpilit sa mag-asawa na magbigay ng pera kapalit ng pagpapalabas ng ilang proyekto [05:12], [05:21]. Ang pressure at mga tawag mula sa mga taong may mataas na posisyon ang nagtulak kay Ginoong Discaya na sumunod sa unethical system [05:37].

Ang impormasyon tungkol sa “malaking tao” ay nabanggit na umano ng kanilang mga kliyente sa harap ng Senate Loribon Committee. Ngunit, dahil sa sensitibo ang impormasyong ito, hindi pa nila inilalabas ang buong detalye sa publiko [05:02].

Para sa mga Discaya, ang public disclosure ay naglalagay sa kanila sa panganib. Kaya naman, ang kanilang pananahimik at pag-atras ay isang taktikal na hakbang upang protektahan ang kanilang sarili at ang katotohanan na gusto rin naman nilang ilabas, ngunit sa tamang oras at sa tamang lugar kung saan sila makakatitiyak ng kaligtasan [06:44], [07:34].

 

Ang Hamon sa Ombudsman at ang Pagiging Selective ng ICI

 

Ang biglaang pag-atras ng key witnesses ay natural na nagdulot ng reaction mula sa mga government agencies.

Sinabi ni Ombudsman Remulla na ang desisyon ng mag-asawang Discaya ay “misguided” o maling direksyon, at nag-udyok pa ng hinala na may mga taong pinoprotektahan ang mag-asawa [02:54], [03:01].

Ngunit ang kampo ng mga Discaya ay naglabas ng sarili nilang batikos laban sa ICI, na nagpapakita ng kanilang malalim na pagkadismaya:

 

1. Paglabas ng Opinyon Habang Pending

 

Ang isa sa pinakamatinding dahilan ng kanilang pagdududa ay nang magpa-interview ang isang commissioner ng ICI habang hindi pa tapos ang imbestigasyon [05:54]. Para sa mag-asawa, kung totoong independent ang komisyon, dapat sana ay walang lumalabas na pahayag na maaaring makaapekto sa integrity ng probe o sa imahe ng mga taong iniimbestigahan [06:12]. Ang premature statements na ito ay nagbigay ng impression na ginagamit lang sila bilang sakali at baka sila pa ang madamay sa huli [06:29].

 

2. Kakulangan ng Tulong at Konsiderasyon

 

Inilantad din ng kanilang abogado ang kakulangan ng tulong at konsiderasyon ng ICI sa kanilang panig [08:15]. Humingi raw sila ng pitong araw na palugit upang makumpleto ang mga papeles at ebidensya, lalo na’t si Curly Discaya ay nananatili sa Senate Detention Facility matapos siyang ma-contempt [08:32], [08:41]. Ngunit sa kasamaang palad, hindi sila nabigyan ng ganoong konsiderasyon. Ang limitadong galaw ni Discaya sa custody ng Senado ang nagpahirap sa kanila na ihanda ang kumpletong affidavit na hinihingi ng ICI. Ang kawalan ng assistance sa key witness ay nagtanong sa publiko: Gaano ba talaga ka-seryoso ang ICI sa kanilang imbestigasyon?

Ang Legacy ng Pag-iingat: Ang Laban ay Hindi Pa Tapos

 

Ang pag-atras ng mag-asawang Discaya ay nagpapakita ng isang malaking gap sa sistema ng hustisya: ang kawalan ng political will at integrity na protektahan ang mga whistleblower. Ang kanilang journey ay nagbigay-diin na ang financial corruption ay hindi lamang tungkol sa pera; ito ay tungkol sa culture of impunity at ang pagsira sa tiwala ng mga taong handang magsalita [07:26].

Sa kabila ng lahat, iginiit ni Atty. Samaniego na kailanman ay hindi tumalikod ang kanyang mga kliyente sa hustisya [10:06]. Ang gusto lamang daw nila ay isang proseso na patas, malinaw, at walang pinapanigan [10:12]. Ang kanilang pag-atras ay isang self-preservation act—ang pagprotekta sa sarili at sa katotohanan hangga’t hindi pa nalilinaw ang direksyon ng imbestigasyon.

Ang magkahalong emosyon ng panghihinayang at pagnanais na ipahayag pa rin ang katotohanan ay nananatili [09:40]. Ngayon, patuloy na sinusubaybayan ng publiko kung paano tutugon ang ICI sa akusasyon ng bias at kung kailan magkakaroon ng hustisya sa likod ng flood control scam na nagpalubog sa pondo ng bayan. Ang kuwento ng mga Discaya ay isang uncomfortable truth: sa Pilipinas, ang pagiging tapat at handang magsiwalat ay may kaakibat na panganib, at ang laban para sa walang-kinikilingang proseso ay tila mas mahirap pa kaysa sa paglaban sa mismong katiwalian.