Sa isang nag-aalab na bulwagan ng pulitika, kung saan ang bawat salita ay may bigat ng ginto at ang bawat akusasyon ay maaaring maging sanhi ng pagguho ng isang buong karera, muling nasentro ang atensyon kay Senador Panfilo “Ping” Lacson. Sa kanyang pagbabalik bilang posibleng pinuno ng makapangyarihang Blue Ribbon Committee, hindi lamang mga lumang kaso ng korapsyon ang kanyang haharapin, kundi pati na rin ang isang direktang at personal na atake mula sa kapwa mambabatas, si Senador Rodante Marcoleta.

Ang isyung bumungad: isang akusasyon ng pag-espiya. Ang ugat: isang nawawalang testigo. At ang pangako: isang bago at mas makapangyarihang testigong yayanig sa buong gobyerno.

Ang kuwento ay nagsimula sa pagkawala ni Gotesa, isang testigong ang pahayag ay kritikal sana sa pag-uugnay kay dating House Speaker Martin Romualdez sa mga diumano’y anomalya. Si Gotesa, na minsang humarap sa Blue Ribbon, ay bigla na lang naglaho na parang bula. Ang kanyang pagkawala ay nag-iwan ng malaking tandang-tanong at, para sa ilan, isang malaking bentahe.

Dito na pumasok ang kontrobersya. Si Senador Marcoleta, sa isang tila desperadong galaw, ay inakusahan si Senador Lacson ng pag-gamit sa CCTV footage ng Senado upang siya ay “espiyahan.” Ang alegasyon ay mabigat at nagpapahiwatig ng abuso sa kapangyarihan.

Ngunit sa isang press conference, kalmado ngunit matalim, sinagot ni Lacson ang bawat alegasyon. “Wasak,” sabi nga ng pamagat ng isang video sa YouTube, ang naging depensa ni Marcoleta sa harap ng lohikal na paliwanag ni Lacson.

Paliwanag ni Lacson, ang kanyang intensyon sa pag-rebyu ng CCTV ay hindi kailanman para manmanan si Marcoleta. Ang tanging layunin niya, bilang isang beteranong imbestigador, ay upang maghanap ng “clue” sa kinaroroonan ni Gotesa. “Ang talagang reason kung bakit pinahanap ko yung CCTV footage,” ani Lacson, “para magkaroon kami ng clue kung sino yung pwedeng kasama niya na pwedeng mapagkilanlan.”

Ang pag-rebyu sa footage, ayon kay Lacson, ay isang “incidental” na pagkakataon lamang na nakita ang staff ni Senador Marcoleta na sumalubong kay Gotesa, dinala ito sa opisina ng senador, at nanatili doon bago pa man ang hearing. “Incidental na lamang yon na sinalubong pala siya ng staff ni Senator Marcoleta,” dagdag pa niya.

Binigyang-diin pa ni Lacson ang legal na aspeto nito, gamit ang doktrinang “reasonable expectation of privacy.” Ang Senado, aniya, ay isang pampublikong lugar. “Huwag tayong magtaka,” sabi niya. “Alam na natin na merong CCTV diyan… This is an open area.” Sa madaling salita, walang naganap na iligal na pag-eespiya. Ito ay isang lehitimong hakbang sa isang imbestigasyon na tila sinisira ng iba.

Habang durog ang isyu ng “spying,” mas malalim pa ang naging paghimay ni Lacson sa kredibilidad mismo ng nawawalang si Gotesa. Inihayag ni Lacson ang kanyang sariling pagdududa. “Hindi ko rin sinasabi na solid yung kanyang credibility,” pag-amin ng senador, “kasi siya mismo ang nagsabi nung tanungin siya na siya mismo ang nagnotaryo ng kanyang sinumpaang salaysay.”

Isa itong pambihirang rebelasyon. Ang isang tao na nagnotaryo ng sarili niyang affidavit ay isang malaking pulang bandila sa kahit anong korte o imbestigasyon. Bukod pa rito, kinuwestyon ni Lacson kung sino ba talaga ang gumawa ng affidavit ni Gotesa, sabay banggit sa isang interbyu ni dating Congressman Mike Defensor na umano’y “tumulong” sa pag-draft nito.

Ang implikasyon ay malinaw: si Gotesa ay maaaring isang “gamit” lamang. “Kung ang intensyon mo eh magpropaganda lang,” hamon ni Lacson, “diyan ka sa Blue Ribbon at mawala ka na. Kasi yun lang eh.” Ang tunay na prosekusyon, paalala niya, ay nangyayari sa DOJ o Ombudsman, mga lugar kung saan si Gotesa ay hindi mahanap.

Ngunit ang pagkawala ni Gotesa at ang ingay mula kay Marcoleta ay tila hindi ikinababahala ni Lacson sa kanyang pagbabalik sa Blue Ribbon. Bakit? Dahil mayroon siyang bagong alas.

Inanunsyo ni Lacson ang pagdating ng isang “very important witness” sa susunod na pagdinig sa Biyernes. Hindi tulad ni Gotesa na tila isang “one-hit wonder,” ang testigong ito ay may dalang matibay na ebidensya.

“Importante,” pagdidiin ni Lacson. “Kasi pwedeng ma-wrap up yung lahat ng kailangang malaman, patungo pati sa prosecution saka conviction.”

Ano ang dala ng testigong ito? “Pinapa-finalize ko ‘yung affidavit,” sabi ni Lacson, “base sa kwento saka base doon sa mga dapat ebidensya—mga dokumento, ledger, digital files, lahat ng notes.” Ito ang mga uri ng ebidensya na hindi kayang itanggi at kayang i-trace ng mga awtoridad.

At ang pinakakakilabot na detalye? Ang testigong ito ay maglalabas ng mga bagong pangalan at kukumpirma sa mga lumang pangalan na sangkot sa katiwalian, kabilang na ang mga mambabatas. “Both,” kumpirma ni Lacson nang tanungin kung may mga bago o dati nang pangalan. “May bago saka may dati.”

Ito ang tunay na bomba na naghihintay na sumabog sa Senado, at ang akusasyon ng “spying” ni Marcoleta ay tila isang maliit na paputok lamang kumpara rito.

Ang sentro ng lahat ng imbestigasyong ito ay ang talamak at sistematikong korapsyon sa pondo ng bayan, partikular na sa mga “flood control anomalies” at ang badyet ng DPWH. Si Lacson, na kilala sa kanyang metikulosong pagbusisi sa pambansang badyet, ay ipinaliwanag ang ugat ng problema.

Ito ay ang “turo-turo” system, kung saan ang mga mambabatas—na ang trabaho ay gumawa ng batas at mag-oversee—ay direktang nakikialam sa implementasyon ng mga proyekto. “Diyan nga tayo nagkakaloko-loko,” paliwanag ni Lacson. “Pag nakialam sa implementation ang mga mambabatas… nawiwili.”

Ginamit niyang halimbawa ang testimonya nina Alcantara at Bryce, kung saan “parang turo-turo na lamang.” “Kailangan ni senador so and so na ganitong halaga, eh hanapan mo nga diyan.” Ang resulta? Mga proyektong “ghost” o “substandard” dahil hindi dumaan sa tamang pag-aaral at naging paraan na lamang para kumita.

Tinukoy ni Lacson ang isang P255.5 bilyon na pondo para sa flood control na biglang inalis sa DPWH at “nag-gala-gala” kung saan-saan napunta. Ang ilan ay napunta sa farm-to-market roads—na kinuwestyon kung galing ba sa listahan ng DA o sa mga mambabatas—at ang ilan ay naligaw sa mga “unprogrammed” funds.

Ang kanyang solusyon ay ang pag-alis ng kapangyarihan sa mga mambabatas na mamigay ng “ayuda” sa pamamagitan ng mga guarantee letter. Iminungkahi niyang i-consolidate ang mga pondo tulad ng MAIP (Medical Assistance to Indigent Patients) diretso sa Universal Health Care program at PhilHealth. Sa ganitong paraan, magkakaroon ng “zero billing” sa mga pampublikong ospital at hindi na dadaan sa politikal na pamimigay.

“Dapat wala na,” mariing sinabi ni Lacson tungkol sa mga guarantee letters ng mga senador at kongresista. “Hindi naman talaga dapat eh. Kasi wala kaming pakialam sa implementation.”

Habang papalapit ang Biyernes, ang tensyon sa Senado ay mas mataas pa kaysa sa inaasahan. Ang pagbabalik ni Ping Lacson sa Blue Ribbon Committee ay hudyat na hindi pa tapos ang laban. Ang mga akusasyon ng pag-espiya ay tila naging isang maling kalkulasyon, na nagbigay lamang kay Lacson ng plataporma upang ipaliwanag ang kanyang mga motibo at, higit sa lahat, i-anunsyo ang kanyang mas mabigat na armas.

Ang “very important witness” ay naghihintay. Ang mga ledger at digital files ay nakahanda. At ang mga pangalan ng mga mambabatas na matagal nang nagtatago sa likod ng kanilang kapangyarihan ay maaaring malantad na sa wakas.

Ang tanong na lamang ay: Handa na ba ang Pilipinas para sa katotohanang ibubulgar? Para kay Senador Lacson, ang sagot ay isang matatag na oo. Ang kanyang direksyon ay hindi nagbabago: “Where the evidence leads us, we will go there.” At sa pagkakataong ito, ang ebidensya ay tila tumuturo sa pinakamataas na antas ng kapangyarihan.