Ang Tuldok sa Katiwalian: Paano Hihilain Palabas ang “Sistemang Nakabaon” ng DPWH, at Bakit Nanginginig ang 60 Opisyal at Kontratista

Ang usap-usapan ay hindi na bulong; ito ay isang malakas na sigaw na umalingawngaw sa buong bulwagan ng kapangyarihan: “Magpapasko sa kulungan!” [00:09]. Ito ang babala na nagmumula sa pinakatuktok ng administrasyon ni Pangulong Bongbong Marcos (PBBM), at ito ay direktang nakatutok sa mga sangkot sa malawakang katiwalian sa loob ng Department of Public Works and Highways (DPWH), partikular sa mga proyektong may kinalaman sa flood control.

Ang eskandalo ay may matinding sukat: hindi lamang ito tungkol sa iisang opisyal o iisang proyekto. Ang estimate ni Secretary Manuel Bonoan (na kinikilala rin bilang Vince Dizon) ay umaabot sa higit 60 na indibidwal, kabilang ang mga pulitiko, kontratista, at mga opisyal ng DPWH, ang maaaring makulong bago matapos ang taon [00:27]. Ang panahong ito ng paglilinaw ay hindi lamang tungkol sa accountability; ito ay tungkol sa paghilahod ng isang sistemang matagal nang “nakabaon” sa ilalim ng lupa, upang ilantad ito sa liwanag ng hustisya [06:58].

 

Ang Kagyat na Utos ng Pangulo at ang Kumpyansa ng Kalihim

Ang utos mula kay Pangulong Marcos ay malinaw at kagyat: kailangang bilisan ang pananagot ng mga dapat managot [00:53]. Sa likod ng matinding pagmamadali na ito ay ang political will na ipakita sa publiko na seryoso ang gobyerno sa paglaban sa korapsyon. At ang DPWH, sa pamumuno ni Secretary Bonoan, ay tumugon nang may kumpyansa.

“Linggo na lang ang bibilangin natin,” [00:00] mariing pahayag ni Secretary Dizon, na nagpapakita ng kanyang paniniwala sa bilis ng proseso ng batas. “Ang unang kaso na finile natin nung Setyembre 13, makikita niyo na ‘yung mga unang mga makukulong na in the next few weeks and few months” [01:01].

Ang kumpyansang ito ay nakabase sa matinding investigation na isinagawa, na humantong na sa pagsasampa ng apat (4) na pormal na kaso sa Ombudsman [01:17]. Ang mga kasong ito ay naglalayong makita ang mga unang makukulong na hindi na makakapagdiwang ng Pasko kasama ang kanilang pamilya [00:09]. Ang pahayag ay isang matinding babala sa lahat ng sangkot na ang showdown na ito ay hindi na simpleng imbestigasyon lamang; ito ay isang kagyat na criminal prosecution.

Ang Apat na Haligi ng Katiwalian: Paghahanap sa mga Ghost Projects

Ang apat na kasong isinampa ay kumakatawan sa iba’t ibang uri ng anomalya—mula sa substandard na proyekto hanggang sa nakakakilabot na ghost projects (proyektong nabayaran na, pero wala namang structure na itinayo). Ang mga kasong ito ang nagpapakita ng lawak at lalim ng problema sa DPWH.

Ang Kaso sa Bulacan: Ang Unang Biktima

 Ito ang pinakaunang kaso na isinampa noong Setyembre 13, at ito ang naging batayan ng kumpyansa ng kalihim. Ang kasong ito ay sumasaklaw sa

26 na katao

 [01:29], kasama ang mga taga-DPWH at anim (6) na kontratista. Kabilang sa mga kontratistang ito ang mga pamilyar na pangalan tulad ng

Discaya, Wawa, at Sims

 [01:35]. Ang kaso sa Bulacan ay nagtataguyod ng isang malaking

network

 ng katiwalian na kinasasangkutan ng iba’t ibang

personalities

 at kumpanya. Ipinapakita nito na ang problema ay hindi lamang sa pagpaplano, kundi sa mismong implementasyon at pagbabayad ng mga proyekto.

Ang Kaso sa Mindoro: Ang Pag-uugnay sa Pulitika

 Ang pangalawang kaso ay tumutukoy sa anomalya sa Mindoro [01:40]. Kabilang sa mga idinadawit ay si

dating Congressman Zaldy Co

 at ang kanyang kumpanyang

Sunwest Corporation

 [01:47]. Kasama rin sa kasong ito ang iba pang kumpanya ng Discaya at ilang bagong DPWH

personnel

. Ang pag-ugnay sa isang dating kongresista ay nagpapakita na ang katiwalian ay laganap at nakaugat sa mga koneksyon sa pulitika, ginagamit ang impluwensya upang makalusot sa mga proseso at makakuha ng pabor sa mga kontrata.

Ang Kaso sa La Union: Ang Person of Interest na Kongresista

 Ang kaso sa La Union ay nakatuon sa

Silver Wolves Corporation

 [03:09]. Ayon sa mga

report

, ang kumpanyang ito ay may

links

 kay

Congressman Eric Yap

 [03:14]. Bagamat nilinaw ni Secretary Dizon na wala pang pormal na kaso laban kay Yap, siya ay

na-mention na

 bilang

person of interest

 sa kaso [06:33]. Ito ay nagpapatunay na ang

investigation

 ay hindi tumitingin sa

political affiliation

 o posisyon, at walang

immunity

 sa sinumang mapapatunayang sangkot sa korapsyon.

Ang Kaso sa Davao Occidental: Ang Pinakamalaking Katarantaduhan (Ghost Project)

 Ito ang pinaka-nakakagulat at nakakagalit na kaso—ang proyekto ng

St. Timothy

 sa Davao Occidental [03:28]. Ang proyekto ay binid out noong 2021 at

binayaran nang buo noong 2022, kahit na wala man lang anino ng proyekto

 [03:32]. Ang kaso ng

Ghost Project

 ay nagpapakita ng matinding

system failure

 at hayag na katiwalian. Kasama sa mga kakasuhan ang mga taga-DPWH, kasama na ang

District Engineer

 doon na si

Larete

 [03:41].

 

Nabanggit pa ni Secretary Dizon ang sagot ni Larete sa live television, kung saan sinabi niyang binayaran niya ang St. Timothy dahil “nangako naman daw na tatapusin” [04:04]. Ang ganitong pagpapaliwanag ay nagpapakita ng kawalang-professionalismo at malalim na pagbaluktot sa tamang proseso, na sapat upang ikagalit ng Kalihim. Ang Ghost Project na ito ang sumasalamin sa tindi ng culture of corruption na kailangang buwagin.

 

 

Ang Listahan ng mga Idinadawit: Mula sa Kontratista Hanggang sa Senador

Ang listahan ng mga sangkot ay patuloy na lumalawak. Ang mga pangalan na tila paulit-ulit na lumulutang ay nagdudulot ng matinding pressure sa kanila:

The Discayas: Sila at ang kanilang mga kumpanya ay halos kasama sa lahat ng kaso—isang malinaw na indikasyon ng monopoly o network sa mga flood control projects [00:13].
Pulitiko: Bukod kina dating Congressman Zaldy Co at Congressman Eric Yap, may mga pag-uulat din na nag-uugnay sa mga pangalan nina Senador Jinggoy Estrada at Senador Joel Villanueva sa mga flood control works [04:30]. Bagamat muling nilinaw ni Dizon na ang Ombudsman ang magdedesisyon sa pagsasampa ng kaso laban sa mga pulitiko, ang pagbanggit sa mga pangalan nila ay nagpapahiwatig na walang sacred cows sa imbestigasyon.
DPWH Personnel: Ang tinatayang bilang ng mga opisyal ng DPWH na makakasuhan ay umaabot na sa 48, hindi pa kasama ang mga kontratista. Kapag idinagdag ang mga kontratista at pulitiko, ang estimate ay aabot na sa 60 o higit pa [05:51].

Ang mensahe ni Secretary Dizon sa mga opisyal na ito ay simple ngunit mabigat: “Hindi lahat ay makakaligtas, at kung ikaw ay nasa chain, ikaw ay may signa (pirma), kahit hindi mo pa alam” [07:06]. Ang pananagutan ay nakabatay sa chain of command at sa mga opisyal na pumirma sa mga anomaliya.

Ang Huling Showdown: Ang Pagsibol ng Hustisya

Ang panahon ng paghihintay ay tapos na. Ang DPWH, ang Ombudsman, at ang DOJ ay nagtutulungan upang tiyakin na ang confidence ni Secretary Dizon na maraming “magpapasko sa kulungan” ay maging totoo [05:06].

Ang showdown na ito ay higit pa sa simpleng pagkulong; ito ay isang pambansang paglilinis. Ito ang pagkakataon kung kailan ang matagal nang nakabaon na sistema ng kickbacks at ghost projects ay hihilain palabas para sa liwanag [06:58]. Ang pag-alis ng mga pasin at butas sa mga proyekto ay magbibigay-daan sa pagtatayo ng tunay at substantive na imprastraktura.

Sa gitna ng ingay ng mga kasong graft, mga opisyal na mahaharap sa batas, at mga pangakong may makukulong bago magpasko, isang katotohanan ang nananatiling hindi natitinag [07:29]. Ang hustisya at pag-ibig ng Diyos ay sabay na umiiral [07:37]. Habang ang mundo ay naglalantad ng kasalanan, ang panawagan ay nananatili sa pagsisisi at pagbabalik-loob [08:02]. Ang takot at pagkabalisa ng mga sangkot ngayon ay maaaring maging hudyat ng kanilang pagbabalik-loob.

Ang pag-asa ng Pilipinas ay nakasalalay sa pagtitiwala sa plano na ang katotohanan ay magwawagi at ang kabutihan ay mananatili [09:13]. Ang pagbagsak ng 60 opisyal ay hindi lamang isang pagbabawas ng bilang; ito ay isang paglilinis ng sistema na magbubukas ng daan para sa isang mas tapat at mas magandang kinabukasan para sa lahat ng Pilipino.