“HINDI KAILANMAN DUMALO SI MAMA SA MGA GRADUATION KO — PERO NOONG ARAW NA ITO, NAKITA KO SIYA SA LABAS NG GATE, HAWAK ANG ISANG BULAKLAK NA BALOT SA LUMANG DYARYO.”
Simula bata pa lang ako, sanay na akong wala si Mama sa mga okasyon.
Hindi siya dumadalo sa recognition, hindi siya nakikita sa PTA meeting, at kahit noong unang beses kong mag-perform sa stage, bakanteng upuan lang ang para sa kanya.
Ang mga kaklase ko may mga magulang na palaging nando’n — nag-aabot ng bouquet, kumakaway, nagsisigaw ng pangalan.
Ako? Tahimik lang, nakangiti, pero sa loob ko, may bakanteng parte na matagal ko nang sinusubukang tanggapin.
Si Mama kasi, nangangalakal ng basura.
Araw-araw, bitbit niya ang malaking kariton, nag-iipon ng bote, lata, at papel para may pambili ng bigas at pamasahe ko sa eskwela.
Lagi niyang sinasabi:
“Anak, pasensiya ka na, hindi ako makakadalo. Baka mapahiya ka kapag nakita nila akong ganito.”
At kahit masakit, lagi ko siyang nginingitian.
“Okay lang, Ma. Sanay na ako.”
Pero sa totoo lang, hindi ako kailanman nasanay.
ANG MGA TAON NG PANG-UNAWA
Lumaki akong tahimik, pero masipag.
Ginawa kong sandigan ang mga pangarap ko para kay Mama.
Kapag may event sa school at wala siya, sinasabi ko sa sarili:
“Balang araw, ako naman ang magbibigay sa kanya ng dahilan para ipagmalaki ako.”
Bawat araw ng pagod niya sa kalye, bawat sugat sa kamay niya, iyon ang inspirasyon ko.
Kaya kahit gaano kahirap, nagpursige ako.
Hanggang sa tuluyang dumating ang araw na pinakahihintay namin — ang araw ng aking pagtatapos sa kolehiyo.
ANG ARAW NG GRADUATION
Pagpasok ko sa malaking gym, puno ito ng mga magulang na naka-barong at bestida.
May mga camera, bouquet, at mga halakhak.
Habang ako, naglakad mag-isa — walang kasamang pamilya.
Ngunit mataas pa rin ang ulo ko.
“Ito ‘yung araw na pinaghirapan namin ni Mama,” bulong ko sa sarili.
Nang tawagin ang pangalan ko —
“Ms. Rhea Dela Cruz, Bachelor of Education, Cum Laude!”
— napalakas ang palakpakan.
Pero sa gitna ng lahat ng sigaw at saya, may kakaibang katahimikan sa puso ko.
Wala pa ring kamay na kakaway sa akin.
Wala pa ring yakap na naghihintay sa dulo ng entablado.
ANG TAGPO SA LABAS NG GATE
Pagkatapos ng seremonya, lumabas ako sa gate ng eskwelahan.
Habang tinitingnan ko ang mga estudyanteng yakap-yakap ng kanilang mga magulang, pinilit kong ngumiti.
Hanggang sa napatingin ako sa gilid — sa likod ng gate, malapit sa waiting shed.
Doon ko siya nakita.
Si Mama.
Nakasuot ng lumang damit na may mantsa ng grasa. Pawisan. May alikabok sa buhok.
Sa kamay niya, may isang bulaklak na balot sa lumang dyaryo — gusgusin, pero maingat niyang hawak, na para bang pinakamahalagang bagay sa mundo.
Nang magtama ang mga mata namin, mabilis niyang itinago sa likod ang bulaklak, parang nahihiya.
“Ma…” mahina kong tawag.
Ngumiti siya, nangingilid ang luha.
“Pasensiya na anak, hanggang dito na lang ako. Baka mapahiya ka kung papasok ako.”
Hindi ko na napigilan ang sarili ko.
Tumakbo ako papunta sa kanya at niyakap ko siya nang mahigpit — walang pakialam sa mga taong nakatingin.
“Hindi ko kailanman ikinahiya ka, Ma. Ikaw ang dahilan kung bakit ako nandito!”
ANG BULAKLAK NA BALOT SA DYARYO
Inabot niya sa akin ang bulaklak, nanginginig pa ang kamay niya.
“Ito lang ang kaya ko, anak. Pasensiya na, dyaryo lang pambalot.”
“Ma,” sagot ko habang umiiyak, “ito ang pinakamagandang bulaklak na natanggap ko sa buong buhay ko.”
Yumakap kami nang matagal.
Ang mga taong nasa paligid, tahimik lang — ang ilan, napaluha.
Marahil, naramdaman din nila ang bigat at ganda ng sandaling iyon:
Isang ina na nagtakip ng hiya sa sarili para lang mapanatiling buo ang dignidad ng anak,
at isang anak na nagpakita ng pagmamahal na walang kondisyon.
ANG ARAL NG BUHAY
Ngayon, ako’y isa nang guro.
At sa bawat estudyanteng nagtatanong kung bakit ako palaging nakangiti kapag binabanggit ang salitang “ina,” ito lang ang sagot ko:
“Kasi may nanay akong hindi kailanman sumuko — kahit kailan, kahit saan, kahit gaano kahirap.”
Ang bulaklak na ibinigay niya, naka-frame pa rin hanggang ngayon.
Hindi dahil maganda ito, kundi dahil paalala ito na ang pagmamahal ng isang ina ay hindi nasusukat sa kayamanan, kundi sa mga sakripisyong di kayang tapatan ng kahit anong ginto.
