Sa bawat pagpatak ng malakas na ulan, isang pamilyar na bangungot ang muling bumabalot sa Kalakhang Maynila at sa maraming urbanong lugar sa Pilipinas: ang baha. Ilang dekada nang suliranin, tila isang kanser na walang lunas, na nagpapahirap sa milyun-milyong Pilipino, sumisira ng ari-arian, at kumikitil ng buhay. Paulit-ulit na pangako, iba’t ibang proyekto, ngunit ang paglubog ay tila lalo lang lumalala.

Ngunit sa isang kamakailang pagharap sa publiko, ibinulgar ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ang isang natuklasan na hindi lamang nakakagulat, kundi nakakagalit—isang posibleng sagot kung bakit, sa kabila ng lahat, ay patuloy tayong lumulubog.

Ang rebelasyon: bilyun-bilyong halaga ng mga makabagong kagamitan na nakatengga lamang, itinago, at hindi ginamit sa loob ng halos pitong taon. Kasabay nito, inilunsad ng Pangulo ang isang malawakang programa na tinaguriang “Oplan Contra-Baha,” isang desperadong hakbang na ngayon ay sinusuportahan ng ilan sa pinakamalalaking pangalan sa mundo ng negosyo.

Ang Kapalpakan: Pitong Taon ng Pagpapabaya?

Ang sentro ng talumpati ni Pangulong Marcos ay ang kanyang pagkadiskubre sa isang warehouse ng Department of Public Works and Highways (DPWH). Dito, natagpuan ang mga “medyo bago-bago pa” na equipment—mga kagamitang kritikal para sa pagkontrol sa baha—na nakaimbak lamang mula pa noong 2018.

Halos pitong taon.

“Nakatengga lang doon sa warehouse nila ng DPWH at never nagamit,” pagbubunyag ng Pangulo, na may halatang pagkadismaya sa kanyang boses [07:49].

Ang ibinigay na dahilan sa kanya? Ang mga kagamitan daw ay “kailangan itago for ‘the big one’” [07:49]. Isang paliwanag na tila hindi matanggap ng Pangulo.

“Oo na yata ‘yung big one when it comes to flooding,” sarkastikong tugon ni Marcos [07:59]. “Ano pang inaantay natin?”

Ang timeline na 2018 ay direktang tumuturo sa nakaraang administrasyon ni Pangulong Rodrigo Duterte. Isang “kapalpakan,” ayon na rin sa titulo ng video na naglalaman ng kanyang pahayag, kung saan ang mga solusyon ay nasa kamay na pala ng gobyerno ngunit piniling hindi gamitin habang ang mga mamamayan ay paulit-ulit na sinasalanta ng baha.

Agad na iniutos ni Pangulong Marcos na ilabas ang lahat ng mga nakatagong kagamitan. “Gagamitin natin lahat ‘yan,” mariin niyang sinabi [08:05].

Ang Bigo at Palpak na Imprastraktura

Ngunit hindi lamang ang mga nakatagong equipment ang problema. Isang mas malalim at mas sistematikong kapabayaan ang natuklasan: ang mga pumping station.

Ang mga istrukturang ito, na dapat sana ay siyang nagmamando sa tubig palabas ng mga estero at ilog, ay mismong naging sanhi pa ng pagbaha.

“Ang isa pang nakita nating problema ay ang paglagay ng mga pumping station na mali,” paliwanag ni PBBM [03:00]. “Merong mga pumping station, hindi lang meron, marami sa mga pumping station natin, mula ng itinayo ay hindi pa gumana kahit minsan. Hindi nag-operate kahit minsan.” [03:18]

Ang dahilan? Isang kamalian sa disenyo at lokasyon na halos hindi kapani-paniwala. “Dahil ‘yung pumping station mismo, sa paglagay nila, ‘yun pa ang nakaharang sa tubig,” dagdag ng Pangulo [03:27].

Imbes na magbigay ng solusyon, ang mga pumping station na ito—na tiyak na ginastusan ng milyun-milyon o bilyun-bilyong piso ng bayan—ay naging “problema” [03:37]. Isang literal na sagabal na lalong nagpabagal sa paghupa ng tubig.

Ang dalawang problemang ito—mababaw na daluyan ng tubig dahil sa siltasyon at basura [00:59], at ang mga palpak na pumping station—ang siyang lumikha ng perpektong unos (perfect storm) na nagpapalubog sa Metro Manila.

‘Oplan Contra-Baha’: Ang Dakilang Solusyon

Bilang tugon sa mga natuklasang ito, inilunsad ng administrasyon ang “Greater Metro Manila Waterways Cleaning and Cleaning Operations,” o “Oplan Contra-Baha” [00:52].

Ito ay hindi isang simpleng paglilinis. Ito ay isang malawakan at tuluy-tuloy na giyera laban sa siltasyon at basura. Ayon kay Pangulong Marcos, ang mga daanan ng tubig ay naging napakababaw na kailangan nilang maghukay ng average na tatlong metro (o 10 talampakan) upang maibalik ang tamang lalim [02:20].

Ang unang yugto ng operasyon ay magtatagal ng siyam na buwan, hanggang sa Hunyo o Hulyo ng susunod na taon [02:41]. Ngunit nilinaw ng Pangulo na hindi ito isang “one-time, big-time” na proyekto.

“Hindi ito maaaring gawin na minsan lang. Ito ay patuloy nating gagawin. Hindi natin titigilan ito,” giit niya [01:50]. Ang plano ay isama ang regular na dredging at paglilinis sa taunang Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE) ng DPWH [02:01].

Ang plano ay hindi lamang titigil sa paghuhukay. Kasama rin dito ang pag-aaral at pag-aayos sa lokasyon ng mga bigong pumping station [08:38]. Higit pa rito, isang pangmatagalang solusyon ang tinitignan: ang pagpunta sa “upstream” o sa pinagmumulan ng tubig.

“In the long term, we have to go upstream and look at the watersheds… either develop the watersheds or already put impounding… we will have to impound the water upstream,” paliwanag ni Marcos [08:45]. Ito, aniya, ay isang solusyon na “has been proposed for a very long time but somehow has never been implemented” [09:09].

Hanggang ngayon.

Ang Pagsanib-Puwersa ng mga Bilyonaryo

Kinilala ni Pangulong Marcos na ang problema ay napakalaki para solusyunan ng gobyerno lamang. “Hindi kaya ng kahit na national government lang. Hindi kaya ng LGU lang. Hindi kaya ng private sector… Kailangan magtulungan,” aniya [05:02].

Dito pumapasok ang pinakamakapangyarihang mga pangalan sa industriya. Kasama ng Pangulo sa paglunsad ng programa ang mga Metro Manila Mayors at ang mga lider ng pribadong sektor.

Partikular niyang pinangalanan ang dalawa sa pinakamayamang tao sa bansa: sina Manny V. Pangilinan (MVP) at Ramon Ang.

“Nandito si Manny Pangilinan. Nandito si Ramon Ang. Silang dalawa ay nag-volunteer na sila na ang gagawa sa marami dito sa kailangan ng gawin ng trabaho,” paglalahad ng Pangulo [04:20].

Ang pagsanib-pwersang ito ng national government, local government units (LGUs), at ng pribadong sektor ang itinuturing ni Marcos na susi sa tagumpay ng programa. Ang pribadong sektor, na kinakatawan nina Ang at Pangilinan, ay magdadala hindi lamang ng pondo kundi ng kanilang “capacity,” “equipment,” at ang kilalang bilis sa paggalaw at pagpapatupad [04:10].

Hindi Lang sa Maynila: Pagpapalawig sa Buong Bansa

Habang ang Metro Manila ang sentro ng kasalukuyang operasyon, nilinaw ni Pangulong Marcos na ang “Oplan Contra-Baha” ay isang pambansang kampanya.

Batay sa mga pag-aaral, kabilang na ang “Noah study” [06:05], ang programa ay dadalhin din sa iba pang mga lungsod at probinsya na matinding binabaha.

Kabilang sa mga lugar na ito ang Cebu, Bacolod, Roxas City, Bulacan, Pampanga, Cavite, Laguna, Pangasinan, Cotabato, Davao, at Cagayan de Oro [06:19]. Ito ay isang pagkilala na ang problema ng urban flooding ay hindi na limitado sa pambansang kabisera.

Isang Bagong Pag-asa?

Ang mga pagbubunyag na ito ay naglalagay ng isang madilim na anino sa nakaraang administrasyon, na nag-iwan ng tanong sa isipan ng marami: ilang pagbaha pa sana ang naiwasan kung ang mga kagamitan ay ginamit kaagad?

Ngunit sa kabila ng galit at pagkadismaya, isang bagong pag-asa ang sumisibol. Ang “Oplan Contra-Baha,” kasama ang pinagsanib na puwersa ng gobyerno at ng mga bilyonaryong negosyante, ay nag-aalok ng isang konkretong plano.

Ayon sa pag-aaral ng mga siyentipiko, ang paunang plano pa lamang ay inaasahang magbabawas ng pagbaha “up to 60%” [05:28]. Isang porsyento na inaasahang tataas pa kapag naayos na ang mga palpak na pumping station.

“Hindi ang flooding problem hindi maaayos sa na dahil meron tayong ginawang isang bagay. We will have to do many things,” pag-amin ni Pangulong Marcos [08:31].

Hindi ito isang “instant solution” [08:21]. Ngunit para sa isang bansang sanay nang lumangoy sa tuwing may bagyo, ang pagsisimula ng isang plano na matagal nang dapat ginawa—at ang paggamit sa mga kagamitang matagal nang itinago—ay mas mabuti kaysa sa wala.

“I’m very optimistic that once we get the majority of this done, maramdaman na kaagad natin na pagdating ulit ng tag-ulan next year, malaki na ‘yung mababawasan sa flooding,” pagtatapos ng Pangulo [09:23].

Ang tanong na lamang ay kung ang planong ito, na pinondohan ng sapat [09:45] at suportado ng lahat ng sektor, ay magiging isang tunay at pangmatagalang solusyon, o isa lamang sa maraming proyektong muling lulubog sa limot paghupa ng tubig.