Ang Lihim na Laro sa Budget: Paano Ginamit ang ₱100-B Insertion para Patalsikin si Pangulong Marcos?

 

Sa gitna ng patuloy na ingay ng pulitika, ang Pambansang Badyet ay madalas na nagiging sentro ng mga alegasyon ng korupsyon at katiwalian. Subalit, ang pinakahuling rebelasyon ni Senador Panfilo “Ping” Lacson ay nagbigay-liwanag sa isang mas malalim at mas mapanganib na kuwento: ang umano’y planong gamitin ang ₱100-Bilyong insertion sa budget upang pabagsakin si Pangulong Bongbong Marcos (PBBM). Ayon kay Lacson, ang kaniyang masusing imbestigasyon ang naging “genius move” na hindi lamang nagligtas sa Pangulo sa isang iskandalo, kundi nagbunyag din sa mga tinatawag niyang “anay sa palasyo”—mga opisyal na gumagamit ng kapangyarihan at pangalan ng Pangulo para sa sarili nilang baluktot na ambisyon.

Ang kuwento ay nagsimula sa isang nakakagulat na paratang mula kay dating Congressman Salvico (na binanggit din bilang Zaldico) [02:42]. Ang kaniyang pahayag ay mabilis na kumalat: mayroong ₱100-B na halaga ng proyekto ang isiningit sa Bicameral Conference Committee (Bicam) at ang ₱25-Bilyon dito ay komisyon o kickback para mismo kay Pangulong Marcos Jr. Ang kuwento ay sapat na upang pakuluan ang galit ng publiko. Para sa isang karaniwang Pilipino na sawang-sawa na sa korupsyon, ang reaksyon ay awtomatiko: “Ayan na naman! Kinurakot na naman ang budget, pati presidente kasali!”

Agad na kumalat ang galit sa social media. Sa korte ng opinyon ng publiko, tila tapos na ang kaso. Ngunit, ayon kay Lacson, may isang detalye na hindi sinabi—o itinago—kaagad: ang kuwento ng cash delivery na nagtatampok ng isang armored van na puno ng pera sa basement ng isang hotel sa Makati. Ang bulto ng pera, na umaabot sa bilyong piso, ay tila nakaparada lamang, naghihintay ng tamang oras upang sumabog sa buong gobyerno [00:53].

Ang Imbestigador at ang Genius Move na Nagligtas

 

Dito pumasok si Senador Ping Lacson. Kilala bilang isang imbestigador na sanay maghanap ng butas sa kuwento at facts muna bago feelings ang kaniyang paninindigan [10:21]. Hindi nagpakita si Lacson bilang tagapagtanggol ng Pangulo. Paulit-ulit niyang sinabi, “I’m not defending the president…” [11:02]. Ngunit, bilang isang mambabatas na may karanasan sa pag-aaral ng budget, inisa-isa niya ang bawat detalye.

Ang Pagkumpirma at ang Pagtanggi: Kinumpirma ni Lacson na tama si Salvico sa isang bagay: totoo na mayroong listahan ng ₱100-B insertion na naisiksik sa Bicam [02:59]. Sa katunayan, siya at ang host (na si Ka Tunying, ang channel owner ng Sa Iyong Araw) ay parehong nag-examine ng listahan at nagkasundo na totoo ang insertion. Subalit, matindi ang kaniyang pagtanggi sa ₱25-B kickback para mismo sa Pangulo. Tinawag niya itong “absolutely untrue or false” [03:19].

Ang Veto na Sumira sa Kuwento: Ang pinakamalaking butas sa kuwento ni Salvico, at ang naging genius move na nagligtas kay PBBM, ay ang pag-veto at pagpapabagal ng Pangulo sa ilang proyekto sa mismong listahan ng insertion [03:37]. Ang logic ay napakasimple ngunit napakalakas: “Kung totoong siya (PBBM) ang nag-utos (ng insertion), bakit niya pipigilan ang sarili niyang insertion?” [03:45].

Kung ang Pangulo ang utak ng korupsyon, wala siyang dahilan upang hadlangan o idelay ang mga proyektong magbibigay sa kaniya ng pondo. Ang pagkilos ni PBBM na i-veto ang mga ito ay nagpapakita na may something off sa kuwento, na ang Pangulo ay hindi ang utak ng anomalya kundi posibleng biktima [03:54].

Ang Misteryo ng ‘Anay’ at ang Name-Dropping sa Malacañang

 

Ang paghahanap sa “anay sa palasyo” ang nagdala sa kuwento sa pinaka-kritikal na bahagi nito. Kung hindi si PBBM ang nag-utos, sino?

Ayon kay Lacson, ang kasagutan ay nagmula kay dating DPWH Undersecretary Roberto Bernardo. Ibinunyag ni Bernardo ang isang mas malalim na modus: may mga tao sa Malacañang na ginagamit ang pangalan ng Pangulo upang mapaniwala ang mga tao (tulad ni Salvico) na ang insertion ay “utos ni presidente” [04:32].

Hayagan na pinangalanan ni Lacson ang mga opisyal na diumanoy nag-name-drop sa Pangulo: Undersecretary Adrian Bersamin at Undersecretary Trigve Olivar (Yusek Olivar) [05:02].

Ang modus ay simple ngunit epektibo: ang mensahe ay galing daw mismo sa Pangulo, ngunit ang nagdadala ng mensahe ay mga opisyal na may posisyon—nakabarong at may power vibe. Sa ganitong kondisyon, sino ang hindi maniniwala [05:21]? Ang resulta ay isang “grand misrepresentation”: Hindi nagsalita ang Pangulo, ngunit ginamit ang kaniyang pangalan. Ito ang tunay na “anay”: Tahimik, malalim, kumakagat, at hindi agad kita sa labas [05:40].

Ang Cash Delivery at ang Armored Vans: Kwento ng Pera at Kapangyarihan

 

Ang kuwento ay lalo pang gumulo nang i-detalye ni Bernardo ang cash deliveries na taliwas sa kuwento ni Salvico.

Sinabi ni Bernardo na siya raw ang personal na humawak ng ₱52-Bilyong halaga ng proyekto sa DPWH [06:22]. Higit pa rito, inamin niya na naghatid siya ng pera bilang kickback, hindi sa Pangulo, kundi kay Usec Olivar [06:35]. Ang mga detalye ay nagbigay ng isang gripping na kuwento ng korupsyon sa ilalim ng radar:

Maramihang Delivery: Naghatid siya ng kickback kay Olivar nang higit sa 10 beses [06:16].

Ang Halaga: Ang kabuuang kickback na ito ay umabot sa ₱8-Bilyon [06:40].

Ang Modus Operandi: Ang arrangement ay may tig-iisa silang armored van si Olivar at si Bernardo. Magpapa-park sa basement ng Diamond Hotel. Ang isang van na puno ng pera (na umaabot sa ₱800-M hanggang ₱2-B kada biyahe) ay ililipat sa bakanteng van ni Olivar. Ang isang delivery daw ang pinakamalaki, umabot sa ₱2-B [07:01].

Ang mga detalyeng ito ay nagbigay ng malaking butas sa kuwento ni Salvico na “ako ang nag-deliver ng ₱25-B para kay presidente” [06:47]. Kung si Bernardo ang may hawak ng pondo at may sariling kuwento ng deliveries, sino ngayon ang nagsasabi ng totoo?

Ang isa pang kritikal na detalye ay ang timing. Ayon kay Bernardo, minsan ay pinakiusapan niya si Olivar na kunin na ang cash dahil “napupuno na at saka matagal na naka-park.” Ang sagot daw ni Olivar: “Huwag muna kasi magulo ngayon dahil inaaresto si dating Pangulong Duterte” [08:03]. Ang petsa ng cash delivery ay tila noong Marso 2024 para sa 2025 budget—isang inconsistency sa timeline at petsa [09:57]. Ang pagsasama-sama ng mga maling detalye sa kuwento ni Salvico, ang mga petsa na hindi nagtutugma, at ang veto ng Pangulo mismo, ang naging pruweba ni Lacson na ang buong kuwento ay isang sablay na destabilisasyon plot.

Ang Tunay na Laban: Tiwala at Katotohanan

 

Ang malinaw na punto ni Lacson ay ito: Huwag nating ipako ang Pangulo sa krus batay sa kuwentong hindi pa man lang under oath at may mga petsa, listahan, at galaw na hindi nagtutugma [09:33].

Ang balak sana ay gamitin ang pangalan ng Pangulo upang manipulahin ang budget at pagkatapos ay gamitin ang kasunod na iskandalo para siya ay pabagsakin o i-destabilize. Subalit, ang sobrang sablay na detalye ng kuwento ni Salvico ang siyang nagdala ng atensyon kay Lacson, na nagpilit na hanapin ang butas. Ang resulta: imbis na ang Pangulo ang lumabas na utak, ang mga taong nakapaligid sa kaniya na marunong mag-name-drop ang naging sentro ng imbestigasyon [10:31].

Ang pangunahing babala ni Lacson ay nananatiling matindi: “You cannot just fool around and misrepresent the president… no matter how kindhearted he is, let’s not take advantage” [12:03]. Ang mga taong gumagamit ng pangalan ng Pangulo, na nagkukunwari na may basbas, ay nagpapakita ng isang malaking krisis sa integridad sa loob ng pamahalaan.

Sa huli, ang kuwentong ito ay isang mahalagang paalala:

Huwag maging emosyonal: Ang mga bilyong-bilyong piso at malalaking pangalan ay madalas na ginagamit upang pukawin ang galit ng publiko. Ang fact-checking at masusing imbestigasyon, tulad ng ginawa ni Lacson, ang tanging depensa laban sa misinformation at destabilization plot.

Ang Anay ay nasa Loob: Ang pinakamalaking banta sa anumang administrasyon ay hindi ang mga hayag na kalaban, kundi ang mga traydor na opisyal na nagtatago sa ilalim ng kasuutan ng kapangyarihan, naglalaro ng pulitika, at gumagamit ng pangalan ng lider.

Ang Veto bilang Katotohanan: Ang veto ni PBBM ay naging kaniyang “salvation”—isang aksyon na tumugma sa dokumento at proseso, na nagpapatunay na hindi siya ang nag-utos.

Ang kuwento ng ₱100-B insertion at ang armored vans ay hindi lamang tungkol sa korupsyon; ito ay tungkol sa isang panganib na planong pulitikal na iniligtas ng katotohanan at ng masusing imbestigasyon ni Senador Ping Lacson. Sa mundong madalas natatakpan ang katotohanan, ang laban ay hindi lang sa pulitika, kundi sa pagitan ng sinungaling at ng naninindigan sa tumpak na detalye.