MANILA, Philippines — Sa gitna ng ingay ng pulitika, isang malakas na pagsabog ang yumanig sa apat na sulok ng Senado at Malacañang. Hindi ito bomba, kundi ang katotohanang ibinunyag ng beteranong si Senator Ping Lacson—isang katotohanan na nagpapatunay na ang korapsyon ay hindi lamang buhay, kundi humihinga at naglalakad sa mga pasilyo ng kapangyarihan kasama ng mga taong pinagkatiwalaan ng Pangulo.

Ang sentro ng kontrobersya? Ang nawawalang 100 Billion Pesos insertion sa Bicameral Conference Committee (Bicam) at ang paglitaw ng mga pangalang matagal nang nagtatago sa dilim: sina Bernardo, Saldiko, at Olaybar. Ngunit higit pa sa pera, ito ay kwento ng pagtataksil.

Ang 100 Bilyong “Insertion”

Nagsimula ang lahat sa isang simpleng paglilinaw. Sa isang mainit na talakayan, kinumpirma ni Senator Ping Lacson ang matagal nang hinala ng marami: totoo ang 100 billion insertion sa budget. “Totoo ‘yun sa Bicam. Oo. Tama ‘yun,” ang mariing pahayag ng senador. Ngunit ang nakakagulat, nilinaw niya na hindi ito utos ni Pangulong Bongbong Marcos (BBM). Ginamit lamang ang pangalan ng Pangulo ng mga taong nakapaligid sa kanya—mga taong akala niya ay kakampi, ngunit mga “anay” pala na sumisira sa pundasyon ng kanyang administrasyon.

Ayon sa rebelasyon, ang insersyon ay “in-initiate” diumano ni Saldiko, na nagsabing kinausap siya ni Secretary Mina at ni Undersecretary Adrian Bersamin. Ang utos? Mag-insert ng bilyun-bilyon. Dahil galing sa matataas na opisyal, naniwala si Saldiko. Sino ba naman ang hindi susunod kung ang nag-utos ay ang “little presidents” ng bansa? Ngunit lumalabas sa imbestigasyon na ito ay isang malaking laro ng “name-dropping.”

Noong Biyernes, habang nagkakaroon ng pagdinig, tahimik na nakikinig si Bernardo—ang susing testigo at ang itinuturong “bagman.” Noong Linggo ng umaga, tumawag ang kampo ni Bernardo kay Senator Lacson. Napanood niya ang video ni Saldiko at bigla niyang naalala: may hawak siyang files. May ebidensya siya. At dito na nagsimulang bumagsak ang domino tiles ng korapsyon.

Ang “Hudas” sa Gabinete

Ang pinakamasakit na parte ng kwentong ito ay hindi ang pagkawala ng pera, kundi ang pagkawala ng tiwala. Sa transcript ng mga pangyayari, lumalabas na halos 10% na lang ng gabinete ni BBM ang kanyang pinagkakatiwalaan. Isipin niyo ‘yun—sa dinami-dami ng mga “Excellency” sa palasyo, siyam sa bawat sampu ay posibleng nagtatrabaho para sa sarili nilang interes o para sa ibang amo.

“Alam na ni BBM na may trador sa gabinete niya,” ayon sa ulat. Ang sitwasyon ay inilarawan na tila isang pelikula. Napapaligiran ang Pangulo ng mga hunyango—mga taong nagpapalit ng kulay depende sa panahon. Pink, Dilaw, Pula, o Duterte man ang kulay, binigyan sila ng tiwala ni BBM para sa “Bagong Pilipinas,” ngunit sinuklian ito ng pananaksak sa likod.

Ang tawag sa kanila ng source ay hindi lang basta trador, kundi “Hudas Iscariote.” Mga taong direktang nagrereport sa “kabila,” mga taong nagpapanggap na kakampi pero may dalang patalim. Ito ang dahilan kung bakit, ayon sa kwento, hirap na hirap ang Pangulo na ipatupad ang kanyang mga plano. Paano ka makakausad kung ang mismong mga paa mo ay gustong tumalisod sa iyo?

Ang Lihim na Warrant at ang Pagtakas sa Hong Kong

Isa sa pinaka-shocking na rebelasyon sa seryeng ito ay ang dramang naganap kaugnay ng International Criminal Court (ICC) at Interpol. Ito ang kwentong hindi niyo napanood sa balita.

Ayon sa kwento, dumating ang warrant of arrest para kay “Digong” (dating Pangulong Duterte). Ang instruction ni BBM sa kanyang kausap sa ICC? “Huwag mo munang ipadala dito.” Nagtaka ang kausap. Bakit ayaw tanggapin ang warrant? Ang sagot ni BBM ay simple pero nakakilabot: “Gising pa ‘yung mga gabinete ko.”

Alam ng Pangulo na kapag ipinadala ang warrant sa oras ng opisina, may “magchu-chuchu.” May magtetext, may tatawag, at may magpapa-timbre sa target. At tama ang hinala niya. Noong unang umugong ang balita tungkol sa ICC at Interpol, nagulat ang Malacañang. Ilan lang ang nakakaalam—mga bilang sa daliri—pero nakarating agad ang impormasyon sa kabila. Ang resulta? Si Digong, naka-book na agad ng flight papuntang Hong Kong. Oras lang ang pagitan ng impormasyon at ng planong pagtakas. Ganun katindi ang intelligence network ng mga kalaban.

Dahil dito, binago ni BBM ang laro. Kinakailangan niyang patulugin muna ang mga ahas. Hinintay ang madaling araw—alas-tres o alas-kwatro ng umaga—bago ipinadala at tinanggap ang warrant. Tulog ang gabinete. Tulog ang mga espiya. Walang nakapag-timbre. Sa chess match na ito, si BBM ang tumapos ng laro. Checkmate. Ang dating matapang na si Digong na papatakas sana para makipag-usap kay Xi Jinping, ay naunahan ng batas (sa kwentong ito).

Ang “Diamond Hotel” Conspiracy

Kung may pulitika, may pera. At kung may pera, may Bernardo. Si Bernardo ang itinuturong arkitekto ng distribution system ng kickback. Ayon sa kanya, hindi totoo ang paratang na nag-deliver si Saldiko ng 25 Billion. Bakit? Dahil siya—si Bernardo mismo—ang nag-handle ng pera.

Ang detalye ay parang galing sa isang mafia movie. Ang pondo ay nahati sa dalawa: 52 Billion na personal niyang hinawakan, at 29 Billion na dumaan kay Olaybar at iba pang opisyal tulad ni Bonuan.

Ang tagpo sa Diamond Hotel ay hindi malilimutan. Sa basement parking ng sikat na hotel, nakaparada ang isang armored van. Doon nagaganap ang milagro. Ang pera ay hindi nakalagay sa simpleng bag, kundi sa mga kahon at maleta. Ayon kay Bernardo, hindi uubra ang maliliit na maleta dahil hindi magkakasya ang pera. Ang pinag-uusapan dito ay 500 Million pesos per transaction. “Ganyan kalaking halaga ‘yung mga deliveries,” aniya.

May sistema ang korapsyon. Hiningi ni Olaybar ang 15% para sa “grupo,” pero humirit pa na gawing 16%—yung 1% ay para sa sarili niyang bulsa, na tinagubilin niyang “huwag sasabihin kay Bonuan.” Ito ay tinatawag na “compartmentalization.” Ang kaliwang kamay ay hindi alam ang ginagawa ng kanang kamay, para kung may mahuli, hindi damay ang lahat.

Napag-alaman din na ang mga contractor ay nag-aadvance na ng pera. Marso pa lang ng 2024, nagbibigay na sila ng kickback para sa 2025 budget! “Advance mag-isip” ang mga kurakot. Wala pa ang proyekto, wala pa ang Notice of Award, pero may “tara” na. Ito ang kalakaran na minana pa umano mula sa panahon ng nakaraang administrasyon—ang panahon kung saan “flood control” ang naging paboritong gatasan.

Ang Flood Control Scam: Pamana ng Nakaraan

Hindi bago ang scam na ito. Ayon sa pagsusuri, nagsimula ang sistematikong pagnanakaw sa flood control projects noong panahon ni Mark Villar sa ilalim ng administrasyong Duterte. Dito “hinasa” si Bernardo. Siya ang naging eksperto. Alam ng mga senador at kongresista na kapag flood control, kay Bernardo ang lapit. “Kailangan ko ng 20% sa project ko,” ang karaniwang linyahan.

Ang sistemang ito ay dinala at ipinagpatuloy sa ilalim ng ilong ng bagong administrasyon. Ang masakit, ang mga taong gumagawa nito ay gumagamit ng pangalan ni BBM para mang-harbat. Ang mga flood control projects sa Bucawe, sa Bulacan, at sa iba’t ibang panig ng bansa ay tinitingnan na ngayon hindi bilang solusyon sa baha, kundi daluyan ng pera papunta sa bulsa ng iilan.

Kapag tiningnan ng Pangulo ang budget, “summary” lang ang nakikita niya. “Flood Control in Bucawe – 1 Billion.” Hindi niya nakikita ang detalye—ang presyo ng semento, ang bakal, ang labor. Imposibleng isa-isahin niya ang libu-libong proyekto sa buong Pilipinas. Ito ang siwang na sinasamantala ng mga mambabatas at opisyal. Sisingit sila sa Bicam, idadagdag ang mga proyekto, at dahil “For Later Release” (FLR) naman, akala ng Pangulo ay ligtas pa. Pero ang totoo, may mga paraan sila para mapalabas ang pera kahit naka-hold.

Mga Butas sa Kasinungalingan

Bumalik tayo kay Saldiko. Bakit siya nabuking? Dahil sa kanyang mga “resibo.” Ipinakita niya ang mga litrato ng pera at maleta bilang ebidensya daw na nag-deliver siya. Pero, ayon kay Lacson at Bernardo, palpak ang kwento.

Una, ang mga maleta sa litrato ay may markings na “2024.” Pero ang sinasabi niyang deliveries ay para sa 2025 budget. Pangalawa, sinabi niyang nag-deliver siya noong Enero. Pero ang totoo, tinanggal na siya ni Sandro Marcos sa pwesto noong Disyembre pa lang! Paano ka magde-deliver ng kickback kung “fired” ka na? “Stupid,” ika nga ng nag-uulat. Ang kasinungalingan, gaano man kaganda ang pagkakabalot, ay laging may butas.

Ang 100 Billion na insertion ay sinasabing may basbas ng Pangulo, pero napatunayan sa Gaan (General Appropriations Act) na bineto (veto) mismo ni BBM ang malaking bahagi nito—aabot sa 124 Billion ang tinanggal niya dahil “mangled” o hindi na makilala ang budget. Kung ikaw ang nag-utos na isingit ‘yun para kumita ka, bakit mo ibebeto? Dito napatunayan na hindi si BBM ang utak, kundi ang mga “hudas” na nasa paligid niya.

Martial Law: Ang Tanging Solusyon?

Sa tindi ng dumi at lalim ng ugat ng korapsyon, tila nawawalan na ng pag-asa ang mga nagmamasid sa proseso ng gobyerno. Ang budget process, mula sa Committee Hearing, Pre-Plenary, Plenary, hanggang Bicam, ay puno ng “singitan” at “tagaan.”

Kaya naman, may isang matapang na suhestiyon na lumutang sa pagtatapos ng talakayan: “Mag-Martial Law na lang tayo.”

Ito ay hindi dahil sa gusto ng diktadura, kundi dahil sa kawalan ng ibang paraan para linisin ang sistema. “Pag nag-Martial Law tayo, walang pakialam ang mga senador at congressman sa budget,” ang sabi sa transcript. Sa ilalim ng ganitong sistema, ang Executive branch lang ang may hawak ng kaban. Walang pork barrel, walang insertion, walang Bernardo, walang Saldiko. Mabilis ang proseso.

Sinasabing kahit si BBM ay pagod na. Pagod na sa pakikisama sa mga ahas. Pagod na sa pagtitimpi. Ang 30,000 na biktima ng nakaraang administrasyon ay humihingi ng hustisya, at ang taumbayan ay humihingi ng malinis na gobyerno.

Ang Paghuhukom

Habang papalapit ang 2025 elections, lalong umiinit ang mga ganitong rebelasyon. Ang 100 Billion insertion ay simula pa lamang. Marami pang pangalan ang lalabas. Marami pang “Saldiko” ang magdadaldal, at marami pang “Bernardo” ang aamin.

Ang tanong na lang ngayon: Sino ang matitira sa tabi ng Pangulo? Sino ang tunay na tapat? At higit sa lahat, mababawi pa ba ang 100 bilyong piso na para sana sa mga proyekto ng bayan, o naging pambili na ito ng mga mansion at sports car ng mga Hudas sa gobyerno?

Abangan ang susunod na kabanata ng teleseryeng ito sa totoong buhay. Dahil sa Pilipinas, ang katotohanan ay mas masahol pa sa piksyon.