Isang matinding usapin sa politika at internasyonal na relasyon ng Pilipinas ang patuloy na hindi pagkundena ng mga Duterte sa mga hakbang ng China, partikular na sa mga isyu ng teritoryo sa South China Sea. Sa kabila ng mga sigalot at tensyon sa pagitan ng dalawang bansa, marami ang nagtatanong kung bakit hindi ipinagpapahayag ng mga Duterte, partikular na si dating Pangulong Rodrigo Duterte at kasalukuyang Vice President Sara Duterte, ang malakas na paninindigan laban sa China kaugnay ng isyung teritoryal.

Ang Ugnayan ng Pilipinas at China sa Panahon ng Administrasyong Duterte

Sa ilalim ng administrasyon ni Pangulong Rodrigo Duterte, ang Pilipinas ay nakatagpo ng isang malapit na relasyon sa China, isang hakbang na ikinagulat ng maraming tao at eksperto sa politika. Kahit na may mga hindi pagkakasunduan sa mga isyu tulad ng South China Sea, pinili ng administrasyong Duterte na magpatibay ng diplomatic ties at palakasin ang ekonomiya sa pamamagitan ng mga kasunduan sa China, tulad ng mga proyektong imprastruktura at mga economic aid.

“Pinili ko ang makipagkaibigan sa China, hindi makipag-away,” ani Duterte sa kanyang mga pahayag. Ang kanyang approach na ito ay nakakita ng positibong epekto sa ekonomiya ng bansa sa ilang mga aspeto, ngunit nagdulot din ng mga tanong hinggil sa mga long-term na epekto ng relasyon ng Pilipinas sa China, lalo na sa isyu ng pambansang seguridad at soberanya.

Pagkakaiba ng Estratehiya sa Pagharap sa China

Ang mga Duterte, lalo na si Pangulong Rodrigo Duterte at ang kanyang anak na si Sara Duterte, ay mayroong estratehiya ng “soft diplomacy” na nakatuon sa hindi pagpapalala ng tensyon sa mga bansa tulad ng China. Ito ay isang taktika na naglalayong mapanatili ang ekonomiyang relasyon at mga kasunduan, habang pinipilit na ipaglaban ang interes ng bansa sa isang mas diplomatikong paraan. Sa halip na magtangkang maglunsad ng malupit na aksyon laban sa China, pinili nilang iwasan ang pagtaas ng tensyon, at mas pinili ang mga pagsisikap ng negosasyon at multi-lateral na usapan.

Kahit na patuloy ang mga isyu ng agawan sa South China Sea, hindi naging agresibo ang administrasyon ng mga Duterte sa pagpapahayag ng galit laban sa China, at sa halip ay pinili nilang magpatuloy sa mga diplomatikong hakbang at pagpapalakas ng mga relasyon sa ekonomiya. Ang mga ganitong hakbang ay nagbigay daan sa mga isyung patuloy na nagiging kontrobersyal sa mga mamamayan at mga eksperto sa international relations.

Mga Kritiko at Tanong sa Posisyon ng mga Duterte

Maraming kritiko, lalo na ang mga oposisyon at ilang sektor ng lipunan, ang nagsabing ang hindi pagkundena ng mga Duterte sa China ay isang uri ng pagpapakita ng kahinaan at hindi pagtutok sa proteksyon ng soberanya ng Pilipinas. Ang mga grupong pro-democracy at mga eksperto sa seguridad ay nagpahayag na ang hindi pagtutol sa China ay isang hakbang na maaaring magdulot ng pangmatagalang epekto sa interes ng bansa.

“Ang pagtanggap sa presensya at mga hakbang ng China sa South China Sea ay nagpapakita ng isang tahimik na pag-aabandona ng ating teritoryal na karapatan. Dapat nating ipaglaban ang ating soberanya, hindi makipagkaibigan sa isang bansa na ang layunin ay palawakin ang kanilang kontrol sa ating mga karagatang teritoryo,” pahayag ng isang kritiko mula sa isang pro-democracy group.

Ang Posibleng Personal na Ugnayan ni Duterte at China

Isa sa mga teorya na kumakalat ay ang personal na ugnayan ni dating Pangulong Duterte sa mga lider ng China. Maraming nag-uugnay sa kanyang mga pahayag at hakbang na tila nagpapakita ng isang “special relationship” sa pagitan ng Pilipinas at China, na hindi nakikita sa ilalim ng mga nakaraang administrasyon. May mga nagsasabing ang kanyang “friendship” with Chinese President Xi Jinping ay nagbigay ng proteksyon sa mga proyekto ng gobyerno, kaya’t ang mga hakbang laban sa China ay naging hindi gaanong priyoridad.

May mga nagsasabi ring ang mga ekonomikal na kasunduan at mga investments mula sa China ay nagbigay ng mga oportunidad sa bansa, ngunit sa kabilang banda, ito rin ay nagdulot ng mga alalahanin tungkol sa mga epekto ng mga ito sa kalayaan at soberanya ng bansa.

Sara Duterte at Ang Kanyang Paninindigan

Si Vice President Sara Duterte ay tumatayong susunod na lider ng pamilya Duterte. Katulad ng kanyang ama, hindi rin siya nagpakita ng matinding pagtutol sa mga hakbang ng China, at sa mga nakaraang pahayag, tila itinuturing niyang bahagi ng diplomatikong ugnayan na hindi dapat pabilisin ang mga alitan sa bansa. Sa isang bahagi ng kanyang mga pahayag, sinabi niyang ang Pilipinas ay kailangang magpatuloy sa pagiging maingat at tapat sa mga kasunduan, at ituring ang mga isyung ito sa pamamagitan ng multilateral negotiations at international law.

Konklusyon: Magiging Laban Ba ng Pilipinas ang China?

Sa huli, ang hindi pagkundena ng mga Duterte sa China ay isang komplikadong isyu na nagpapakita ng malalim na ugnayan ng ekonomiya, politika, at personal na koneksyon. Habang ang mga hakbang ng administrasyon ni Duterte at Sara ay patuloy na tinutulungan ang bansa na makuha ang mga ekonomikal na benepisyo mula sa China, ang isyung pang-teritoryo ay patuloy na nananatiling isang mahirap na pag-uusapan na hindi pa rin natutugunan ng malinaw na aksyon.

Kailangan pa ng bansa ng mas matibay na liderato at paninindigan upang protektahan ang ating mga teritoryo at karapatan sa South China Sea, na nagbibigay ng malaking epekto sa hinaharap ng bansa at sa ating posisyon sa international relations.