DUMAGUNDONG ANG BALITA.
Parang lindol na gumising sa buong bansa.

 

Sa gitna ng katahimikan ng isang karaniwang araw, isang balitang tila hindi inakala ng marami ang pumutok: ang International Criminal Court o ICC ay posibleng tuluyang maparalisa, matapos ang mabibigat na sanction ng Estados Unidos laban sa mga hukom at prosecutor nito. At sa gitna ng kaguluhang ito, isang pangalan ang muling bumabalik sa sentro ng usapan: Rodrigo Duterte.

Isang Hukuman sa Bingit ng Pagbagsak

Ayon sa mga pahayag na kumakalat ngayon, ang ICC ay dumaranas ng pinansyal at teknolohikal na krisis na hindi pa nito naranasan sa buong kasaysayan. Hindi ito simpleng budget cut. Hindi ito karaniwang problema sa operasyon. Ito ay isang malawakang pagkaputol ng sistema.

I-freeze ang bank accounts.
Putulin ang access sa mga pangunahing serbisyong pinansyal.
Ihinto ang paggamit ng Google services, email systems, at mahahalagang computer programs.

Para sa isang internasyonal na hukuman na umaasa sa global coordination, digital communication, at dolyar na pondo, ito ay parang pagputol ng oxygen.

At dito pumasok ang matapang na pahayag ni Harry Roque, dating legal counsel ni Duterte.

“Ito Na Ang Simula ng Katapusan ng ICC”

 

Sa isang panayam na mabilis na kumalat online, diretsahang sinabi ni Roque:
ang mga sanction ng US, na sinusuportahan umano ng Russia, ay maaaring sadyang idinisenyo upang tuldukan ang ICC.

Hindi raw ito aksidente.
Hindi raw ito hiwa-hiwalay na pangyayari.
Isa raw itong istratehikong galaw ng malalaking kapangyarihan na matagal nang hindi kinikilala ang hurisdiksyon ng ICC, tulad ng United States, Russia, at China.

At kapag bumagsak ang ICC, isang malaking tanong ang lilitaw:

👉 Mapapauwi na ba si Tatay Digong?

Ang Usapin ng Hurisdiksyon: Ugat ng Lahat

 

Bago pa man ang mga sanction, matagal nang tinututulan ng kampo ni Duterte ang awtoridad ng ICC. Ang Pilipinas ay opisyal nang umatras sa ICC noong 2019, at ayon sa depensa, ang preliminary investigation laban kay Duterte ay nagsimula matapos ang pag-atras ng bansa.

Sa wika ng internasyonal na batas, malinaw ang punto:
Walang hurisdiksyon, walang kaso.

At ngayon, ayon kay Roque, mismong ang ICC ay tila nag-aalinlangan na rin. Kamakailan lamang, inimbitahan ng korte ang karagdagang obserbasyon mula sa prosecution at sa counsel ng mga umano’y biktima hinggil sa isyu ng hurisdiksyon.

Sa likod ng mga legal na terminong ito, may mas malalim na ibig sabihin:
Pinag-iisipan ng ICC kung itutuloy pa ba ang kaso o hindi.

Mga Bansang Kumakalas: Unti-unting Pagguho

 

Habang umiinit ang kaso laban kay Duterte, dumarami naman ang mga bansang nawawalan ng tiwala sa ICC.

Isa sa pinakahuling balita:
Venezuela ay umalis na rin sa ICC.

Noon pa man, nagbabala na ang African Union ng sabayang pagkalas ng mga bansang Aprikano dahil sa umano’y selective justice ng ICC. Ayon sa mga kritiko, puro mahihirap at bansang walang kapangyarihan ang hinahabol, habang ang mga makapangyarihang estado ay tila untouchable.

At kapag ipinilit pa raw ng ICC ang kaso laban kay Duterte, lalo lamang itong magpapabilis sa pag-alis ng iba pang miyembro.

Sweldo, Dolyar, at Isang Mapait na Realidad

 

Isa sa mga pinaka-masakit na epekto ng sanction: ang sweldo ng mga ICC judges.

Karamihan sa kanila ay hindi Dutch citizens. Ang kanilang sahod ay nasa US dollars at kailangang ipadala sa kani-kanilang bansa. Sa oras na maputol ang access sa bangko, credit cards, at international transfers, literal na mawawala ang kanilang kabuhayan.

Hindi lang hukom ang apektado.
Pati raw ang kanilang mga pamilya.

Isang hukuman na dapat ay simbolo ng hustisya, ngayo’y nakikipaglaban para sa sariling kaligtasan.

Tatlong Posibleng Daan Patungo sa Kalayaan

 

Ayon kay Roque, may tatlong senaryo kung paano maaaring makalaya si Duterte:

Magpasya ang Appeals Chamber

na walang hurisdiksyon ang ICC.

Ideklara ng Trial Chamber

na si Duterte ay unfit to stand trial, lalo na’t siya ay 80 anyos na.

Tuluyang bumagsak ang ICC

dahil sa financial sanctions at pagkawala ng suporta ng mga bansa.

Sa lahat ng ito, ang ikatlong senaryo ang pinakamatindi ang epekto. Hindi lang si Duterte ang maaapektuhan. Ang mismong ICC ang maaaring tuluyang maglaho.

Isang Hukuman na Umaasa sa Isang Kaso?

Isang nakakagulat na pahayag ang lumutang:
“Kung wala si Tatay Digong, baka wala nang lilitisin ang ICC.”

May mga donor countries umano, kabilang ang Japan, na nagrereklamo na bilyon-bilyong pondo ang ibinibigay ngunit kaunti ang konkretong resulta. Maraming kaso ang nauuwi sa absolution, delay, o hindi man lang nadidinig.

Sa ganitong konteksto, ang kaso laban kay Duterte ay nagiging existential issue para sa ICC. Isang laban para sa patuloy na pag-iral nito.

Hustisya o Pulitika?

 

Sa huli, hindi maiiwasang itanong:
Ito ba ay tunay na paghahanap ng hustisya?
O isa na lamang laro ng kapangyarihan ng malalaking bansa?

Para sa mga sumusuporta kay Duterte, malinaw ang sagot.
Para sa mga kritiko, nananatili ang galit at hinanakit.

Ngunit isang bagay ang hindi maitatanggi:
Ang ICC ay nasa pinakamalalang krisis sa kasaysayan nito.

At sa gitna ng unos na ito, isang 80-anyos na dating pangulo ang maaaring maging simbolo ng pagbagsak o pagbabagong-anyo ng isang pandaigdigang institusyon.

Ano ang Susunod na Mangyayari?

 

Wala pang pinal na desisyon.
Wala pang opisyal na pag-urong ang ICC sa kaso.
Ngunit ang mga pangyayari ay mabilis at hindi na kayang balewalain.

Kung magpapatuloy ang sanction.
Kung mas marami pang bansang kakalas.
Kung igigiit pa rin ang hurisdiksyon na pinagtatalunan.

👉 Posible ngang tuluyang maglaho ang ICC.
👉 Posible ngang makauwi si Tatay Digong.

At ikaw, kabayan…
Ano ang masasabi mo?

Makatarungan ba ang ICC?
O panahon na upang ito’y wakasan?

💬 I-comment ang iyong opinyon at panoorin ang buong video para sa lahat ng detalye.