Sa isang makasaysayang pagdinig sa Senado, muling sumiklab ang usapin ng katiwalian sa mga proyekto ng imprastruktura, partikular sa mga flood control at drainage program na may layuning protektahan ang buhay at kabuhayan ng mga Pilipino laban sa kalamidad. Ngunit imbes na katiwasayan, ibinunyag ng mga senador na tila ginawang “gold mine” ng ilang malalaking contractor ang pondong inilalaan para rito. Pinaka-naitampok sa imbestigasyon: ang pamilya Discaya at ang kanilang siyam na kumpanya ng konstruksiyon.
Siyam na kumpanya, iisang pamilya
Sa testimonya ni Madam Sarah Discaya, kinilala niyang siya at ang kaniyang pamilya ay konektado sa hindi bababa sa siyam na kumpanya kabilang ang St. Gerard, St. Timothy, Alpha & Omega, Elite General Contractor, St. Matthew, Great Pacific Builders, YPR General Contractor, Amethyst Horizon Builders, at Waymaker OPC. Lahat ng kumpanyang ito ay aktibo sa mga bidding ng Department of Public Works and Highways (DPWH).
Ayon sa datos na lumabas sa pagdinig, mula 2022 hanggang 2025, higit sa 400 hanggang 500 proyekto ang kanilang nakuha, karamihan ay flood control projects. Ang tanong ng mga senador: paano nakukuha ng iisang pamilya ang ganoong karaming kontrata, samantalang maraming lehitimong kontraktor ang hirap makakuha kahit isa?
Ghost projects at substandard works
Mariin itong itinanggi ni Discaya. Aniya, “Wala pong ghost projects. Lahat may dokumento at litrato.” Subalit binigyang-diin ng mga senador na hindi sapat ang simpleng larawan. Kung may higit 400 proyekto, kaya ba ng 200 empleyado sa opisina ng Discaya group na sabay-sabay ipatupad ang ganoong kalaking dami ng kontrata?
Ipinunto ni Sen. Risa Hontiveros na posibleng ginagamit ng pamilya Discaya ang tinatawag na “rent-a-license” scheme – pagpapahiram o pagpaparenta ng kanilang mga construction licenses sa iba pang contractor para lang makapasok sa mas maraming proyekto. “Kung ganito ang nangyayari, malinaw itong manipulasyon sa sistema ng bidding,” aniya.
Impluwensiya at koneksiyon
Sa pagtatanong ni Senate Pro Tempore, tinukoy na karamihan sa calling cards ng mga kumpanya ay nakapangalan sa asawa ni Sarah, si Pacifico “Curly” Discaya. Lumabas din na ilang opisyal ng kumpanya ay kamag-anak o dating empleyado, gaya ng pinsan at pamangkin. Para sa mga senador, ito ay patunay na bagaman iba-ibang pangalan ang nasa papeles, iisang pamilya pa rin ang kumokontrol.
Lalong naging kontrobersyal nang singilin si Madam Discaya kung sino ang nagbibigay sa kanila ng listahan ng mga proyekto bago pa man mailabas ang opisyal na National Expenditure Program (NEP). Ayon sa mga ulat, tila “menu sa restaurant” ang dating—na para bang nakakapili sila ng proyekto bago pa man ang pormal na bidding. Mariin niya itong itinanggi ngunit umamin na may kakilala siyang ilang district engineers sa DPWH.
Luho at lifestyle check
Kung hindi raw mula sa katiwalian, saan naman nanggagaling ang yaman ng pamilya Discaya? Lumabas sa imbestigasyon na mayroon silang 28 luxury cars kabilang ang Rolls Royce, Cadillac Escalade, Range Rover, Bentley, at Maybach. Ayon kay Discaya, binili niya ang isang Rolls Royce dahil “nagandahan siya sa payong.”
Para sa ilang senador, insulto ito sa taongbayan na binabaha taon-taon dahil sa kulang at palpak na flood control projects. “Habang ang mga Pilipino ay naglulubog sa baha, kayo ay naglulubog sa karangyaan,” ani isang senador. Bagaman iginiit ni Discaya na personal na negosyo ang pinagmulan ng pambili ng mga sasakyan, duda ang marami kung hindi ba ito galing sa pondong publiko.
Pagbibitiw ng kalihim
Kasabay ng imbestigasyon, nagbitiw si dating DPWH Secretary Bonoan. Ayon sa kaniya, epektibo noong Setyembre 1, 2025, tinanggap na ng Pangulo ang kaniyang pagbibitiw. Bagaman wala na siyang opisyal na kapasidad, iginiit ng mga senador na dapat pa rin siyang sagutin sa mga nakalipas na transaksyon ng kagawaran. Sa kaniyang pahayag, sinabi niyang ang lahat ng kontrata ay dumaan sa tamang proseso ng bidding at may tatlong pangunahing dokumentong sinusuri: lisensya ng kontraktor, listahan ng kagamitan, at net contracting capacity mula sa BIR.
Gayunman, umamin siya na posibleng sa aktuwal na implementasyon ay may mga bahagi ng proyekto na ipinasasagawa sa ibang kompanya gamit lamang ang lisensya ng mga Discaya firms. “It might be,” aniya.
Pahayag ng publiko at kinabukasan ng imbestigasyon
Sa social media, mabilis na umani ng galit at pagkadismaya ang publiko. Trending ang mga hashtag na #DiscayaFloodMoney at #StopPoliticalContractors, na naglalantad ng galit ng taumbayan laban sa umano’y kasakiman ng iilang pamilya habang milyon ang nagsasakripisyo sa baha at bagyo.
Nanindigan naman si Sen. Bato dela Rosa na hindi titigil ang Senado hangga’t hindi natutukoy kung may ghost projects at kung paano nakakakuha ng bilyon-bilyong kontrata ang mga kumpanyang may mababang paid-up capital. “Kung mapatunayang nagkaroon ng katiwalian, may mananagot,” giit niya.
Konklusyon
Sa ngayon, nananatiling palaisipan kung paano nakalulusot ang mga kumpanyang konektado sa pamilya Discaya sa dami ng kontrata mula DPWH. Ang mga sagot na “hindi ko alam” at “wala akong dala ngayong dokumento” ay lalo lamang nagdudulot ng hinala.
Para sa ordinaryong Pilipino na taon-taon ay nakikipaglaban sa baha, ang mga imbestigasyong gaya nito ay hindi lamang usapin ng papeles o bidding. Ito ay usapin ng buhay, kaligtasan, at tiwala sa gobyerno. Hanggang hindi nagkakaroon ng malinaw na pananagutan, mananatiling tanong ng bayan: ang pondong para sa proteksyon laban sa baha, nauuwi ba sa bulsa ng iilang pamilya?
