Sa isang maliit na baryo kung saan ang bawat galaw ay napupuna at ang bawat kwento ay mabilis kumalat, isang trahedya ang nag-iwan ng malalim na sugat. Isang masiglang binata, ang pag-asa ng kanyang ama, ang pumanaw sa isang malagim na aksidente. Ang kanyang 86-taong gulang na ama, na dati’y kilala sa kanyang mainit na ngiti, ay tila naging isang anino na lamang ng sarili niya. Ang lumang bahay sa dulo ng baryo, na dati’y puno ng tawa at buhay, ay nabalot sa isang nakabibinging katahimikan. Bawat sulok ay nagpapaalala ng isang alaalang hindi na maibabalik, at ang matanda ay gumagalang mag-isa, isang buhay na monumento ng kalungkutan.

Naawa ang mga kapitbahay sa kanyang sinapit. Sa kanilang mga mata, siya ay isang kaawa-awang matanda, naiwang mag-isa upang harapin ang mga huling yugto ng kanyang buhay. Ngunit may isang bagay na higit na umantig sa kanilang mga puso: ang di-matatawarang katapatan ng fiancée ng kanyang yumaong anak. Ang dalaga, sa kabila ng sariling pagdadalamhati, ay hindi bumitaw. Araw-araw, walang palya, siya ay dumadalaw. Nag-aalay ng insenso sa altar ng kanyang minamahal, nagwawalis sa bakuran na unti-unti nang tinatalo ng mga damo, at nagluluto ng pagkain para sa matandang ama—na parang sa pamamagitan ng mga gawaing ito, pinananatili niyang buhay ang alaala at presensya ng lalaking pareho nilang sinisinta. Para sa baryo, siya ang sagisag ng perpektong pag-ibig at katapatan.

Subalit, isang buwan pa lamang ang lumilipas mula sa libing, isang balita ang sumabog na parang isang bombang yumanig sa pundasyon ng kanilang munting komunidad: Ikinasal ang matandang ama sa fiancée ng sariling anak.

Ang balita ay kumalat nang mas mabilis pa sa apoy sa tuyong damo. Isang matanda. Isang dalaga. Siya, na may buhok na puting-puti na parang sinulid ng panahon. Siya, na nakasuot pa ng puting belo ng pagdadalamhati. Ang imahe ay napakalinaw at napaka-kontrobersyal. Ang dating paghanga sa dalaga ay napalitan ng pagdududa, at ang awa sa matanda ay naging pagkutya.

Agad na nagsimula ang mga bulung-bulungan sa bawat sulok ng baryo:
“Ay, pera lang habol n’yan! Alam niyang mayaman ang matanda!” sabi ng isang ale sa tindahan.
“May tinatagong motibo ’yan! Imposibleng pag-ibig, siguradong may kapalit,” sagot naman ng isa.
“Anong klaseng kahalayan ito? Hindi man lang nirespeto ang alaala ng yumao!” bulalas ng isang grupo ng kalalakihan sa may kanto.

Ang dalawa ay naging sentro ng isang iskandalong sila lamang ang nakakaalam ng katotohanan.

Dumating ang araw ng kasal. Walang engrandeng selebrasyon, walang magarbo at masayang musika. Payak lamang ang seremonya—sa ilalim ng isang puting tolda na itinayo sa bakuran ng lumang bahay. Ang buong baryo ay naroon, hindi para makiisa sa kasiyahan, kundi para maging mga saksi sa tinuturing nilang isang kahibangan. Ang kanilang mga mata ay nakatutok, mapanghusga, punô ng pagdududa at pag-aabang.

Hawak ng matanda ang kamay ng babae. Nanginginig ang kanyang mga daliri, at walang salitang namumutawi sa kanyang mga labi. Tila pasan niya ang bigat ng buong mundo—ang sakit ng pagkawala ng anak, at ngayon, ang bigat ng panghuhusga ng mga taong nakapaligid sa kanila.

Ngunit ang babae—sa gitna ng lahat ng ingay at bulungan—ay nanatiling kalmado. Marahan niyang tinaas ang kanyang ulo, hinarap ang mga taong humuhusga sa kanya, at sa isang tinig na bagama’t bahagyang nanginginig, ay matatag at malinaw niyang sinabi ang mga salitang magpapabago sa lahat:

“Alam kong marami sa inyo ang nagtataka, nagagalit, o umiiling sa inyong nakikita ngayon. Pero hinihiling ko, kahit sa sandaling ito lamang, hayaan n’yong marinig ninyo ang totoo…”

Tumigil ang lahat. Ang mga bulungan ay napawi, at ang lahat ng atensyon ay naibaling sa kanya.

“Hindi ito kasal ng pagnanasa. Hindi ito tungkol sa pera o anumang pansariling interes. Ito ay isang kasunduan—isang pangakong dapat tuparin.”

Isang malalim na katahimikan ang bumalot sa paligid.

“Bago siya pumanaw,” patuloy ng dalaga, habang nagsisimulang mamuo ang mga luha sa kanyang mga mata, “sinabi sa akin ng anak niya, ang lalaking minahal ko nang higit pa sa aking buhay: ‘Mahal ko, kung may mangyari sa akin, huwag mong pababayaan si Tatay. Ipagkaloob mo sa kanya ang pagmamahal at pag-aaruga na hindi ko na kayang ibigay.’”

Ang mga salita ay tumagos sa puso ng bawat isa.

“Matagal ko nang tinuturing na pangalawang ama ang ama niya. Sa mga panahong pakiramdam ko ay mag-isa na lang ako sa buhay, siya rin ang nagbigay sa akin ng lakas. Siya ang buhay na alaala ng aking kasintahan. Sa kasal na ito, hindi asawa ang turing ko sa kanya… kundi isang katuwang sa pag-aalaga at pagpapanatiling buhay sa alaala ng lalaking pareho naming minahal nang walang hanggan.”

Tahimik ang buong paligid. Ang tanging maririnig ay ang mahinang ihip ng hangin at ang mga hikbi na hindi na napigilan.

Ang mga matang dating mapanghusga ay unti-unting yumuko sa hiya. Ang mga labing dating mabilis sa pagkutya ay natahimik. Sa mga pisngi ng ilan, mga luhang mainit ng pagsisisi ang nagsimulang tumulo.

Sa isang iglap, naunawaan nila ang lahat. Hindi ito isang kasal ng dalawang taong nag-iibigan, kundi isang unyon ng dalawang pusong sugatan na pinag-isa ng iisang pagmamahal para sa isang taong wala na.

Minsan, sa ating pagmamadaling humusga, hindi natin nauunawaan ang mga puso ng taong nagdadalamhati—at kung paanong sa gitna ng matinding kalungkutan, ang pagmamahal ay nagkakaroon ng iba’t ibang anyo. Ito ay maaaring maging pag-aalaga, pag-aaruga, o isang pangakong hindi kailanman mapapako.

At sa dulo ng lahat, sa ilalim ng puting tolda sa bakuran ng lumang bahay na iyon, natutunan ng buong baryo na minsan, ang isang kasal ay hindi tungkol sa simula ng isang bagong pag-ibig… kundi ang walang hanggang pagpapatuloy ng isang pangako.