PANG-BUHAYANG LUNGKOT NG BANSA — O huling palabas na lang ba ito?

Pumanaw si Susan Roces — “Reyna ng Pelikulang Pilipino.” Ano ba talaga ang iniwan niya para sa pelikang Pilipino, at talagang pinahahalagahan ba natin ang kanyang pamana?

Ang balita tungkol sa pagpanaw ni Susan Roces ay nagpabigat ng loob sa buong bansa. Ang imahe niya — banayad, maganda ang tindig, inaing-inaing na nagdadala ng init sa bawat karakter — ay bahagi ng alaala ng maraming henerasyon. Pero sa likod ng mga bulaklak at mga mensaheng pakikiramay, may mga tanong na madalas nating hindi sinasagot nang lantaran: paghahandog ba ng tunay na paggalang ang mga programa at coverage, o nagiging showbiz spectacle din lang ang pag-alaga sa isang yumao? Saan ba nagtatapos ang tapat na pagdangal at nagsisimula ang panibagong palabas para sa ratings?

Pamana ba o PR stunt?

Hindi maikakaila na simbolo si Susan Roces. Pero sa isang industriya kung saan umiiral ang mga iskandalo, malaking mga kontrata, at pagpaparami ng viewership, tanong: ang respeto bang ipinapakita ay mula sa taos-pusong pagtanaw o dahil kailangan ng TV stations ng materyal para punuin ang oras? Kapag inuulit-ulit ang mga classic na eksena niya sa telebisyon, tinitingnan ba natin ang sariling kultura, o inuulit lamang natin ang footage para tumaas ang ratings?

Idol ng masa — o bahagi ng “dynasty” ng kapangyarihan?

Hindi matatanggal sa diskurso ang pangalan ni FPJ kapag paguusapan si Susan Roces. Ang pamilya-showbiz na iyan — may bigat sa kultura at pulitika — nagbukas ng isang mapait na tanong: sobra ba ang kapangyarihan ng mga showbiz couples at mga political dynasties? Kapag ang isang sikat na pamilya ay pumasok sa pulitika, nagiging malabo ba ang hangganan ng kultura at pamahalaan? Ang paggigiit ba natin ng paggalang minsan ay pagpaparangal sa imahe imbes na sa tao?

Ang paggalang sa matatanda sa industriya — tunay o pansamantala?

Patuloy na lumilitaw si Susan bilang supporting role sa telebisyon habang maraming beteranong artista ang tila nawawala sa eksena. Napapaisip tayo: ang industriya ba ay talagang naggagalang at nagiingatan sa mga nauna, o ginagamit lang ang alaala nila kapag kailangan ng “nostalgia flavor”? Kapag napapalitan ang mga beterano ng mga bagong mukha, sino ang may pananagutan na pangalagaan ang kanilang legacy?

Pangwakas na hamon (at kontensiyosong tanong)

Dapat maging dahilan ang pagpanaw ni Susan Roces para mag-muni ang bansa: anong parte ng legacy ang lilikha natin? Gusto ba natin ng maikling panibagong programa at trending hashtag, o di kaya ay seryosong pag-iingat: maayos na archival ng pelikula, batas na magpoprotekta sa karapatan ng matatandang artista, at kurikulum na nagtuturo sa kabataang artista ukol sa kasaysayan ng ating sinehan?

Ano ang saloobin mo?

Paano mo gustong parangalan si Susan Roces?

Ang mga live TV funerals ba ay tunay na paraan ng pag-aalay o isang komersyal na pagpepresenta ng pagdadalamhati?

Ano ang responsibilidad ng industriya sa “mga tagapag-pag-alab” gaya niya?

Mag-komento sa ibaba — pag-usapan natin nang bukas ang mga isyung ito. ❤️🎬