ANG BATANG LAGI KONG ISINASAKAY SA TRICYCLE KO… PERO ISA NA PALANG KALULUWA?

May mga kwento sa buhay na hindi mo malilimutan, kahit ilang dekada na ang lumipas. Ang mga karanasan na para bang hindi sa mundong ito, nag-iiwan ng bakas sa puso at isipan mo. Ako si Nestor, 52 anyos, at tricycle driver sa probinsya. Araw-araw, bumibiyahe ako mula umaga hanggang gabi. Simple lang ang buhay ko: makauwi nang ligtas, may maiuwing ulam, at makapagpahinga. Pero isang batang pasahero ang nagbago sa lahat ng iyon—at sa paraang hindi ko kailanman inakala.

Isang buwan na ang nakalipas, napansin ko siya. Laging sumasakay tuwing alas-siete ng umaga. Naka-uniform, nakangiti, at mahilig makipagkwentuhan. Hindi mo maiwasang mapansin ang kabaitan ng batang ito. Minsan, sabay niyang abot ang limang piso. “Kuya Nestor, balang araw bibili ako ng tricycle para hindi ka na mahirapan,” sabi niya. Pinipilit ko man tanggihan, inuulit niya: “Hindi, kuya. Para sa ulam mo mamaya.”

Hindi ko man alam ang pangalan niya noon, tinawag ko na lang siyang Bunso. Tuwing hapon, sinasabay ko rin siya pauwi, minsan inaabutan pa ako ng tinapay o juice. Parang anak ko na siya sa simpleng paraan—sa tawa, sa mga kwento, at sa kabaitan.

Ngunit isang Lunes ng umaga, hindi na siya sumakay. Sa susunod na araw, ganoon din. Ang aking kuryosidad at pag-aalala ang nagtulak sa akin na dumaan sa bahay na madalas niyang binanggit—ang bahay na kulay asul, may manggang nasa harap. Paglapit ko, may puting tolda, mga kandila, at litrato sa lamesa. Doon ko siya nakita… si Bunso, nakasuot ng puting damit, nakahimlay na para bang natutulog.

Umiiyak ang nanay niya sa akin: “Kayo po ba si Mang Nestor? Lagi po kayong binabanggit ng anak ko. Gusto po niyang makita kayo bago siya tuluyang pumikit. Pero hindi na kinaya ng katawan niya… May leukemia po kasi siya.”

Nanginig ang katawan ko. Para akong sinampal ng hangin. Hindi ko alam kung iiyak o sisigaw. Nang sabihin ng nanay niya, “Sabi niya, sasakay daw siya kay Kuya Nestor papuntang school. Pero ilang buwan na po siyang hindi nakakapasok,” doon ko napatunayan na ilang linggo nang kaluluwa na lang pala ni Bunso ang laging sinasakay ko.

Ang kwento na ito—totoo o kathang-isip?

Maraming tao ang nagtataka. Puwede nga bang makasakay sa isang tricycle ang isang kaluluwa? Sa modernong agham, ang sagot ay malinaw: hindi. Pero sa puso ng tao, sa mga lugar na puno ng paniniwala at tradisyon, ang ganitong pangyayari ay may dahilan. Maraming Pilipino ang naniniwala na nananatili ang kaluluwa sa paligid ng mga mahal nila sa buhay, lalo na kung may hindi natapos na pangako o pagmamahal.

Tinitingnan ng ilan ang aking karanasan bilang paranormal, isang “ghost story” na puwede mong pagdiskitahan sa gabi. Pero para sa akin, ito ay higit pa sa takot o hiwaga. Ito ay kwento ng kabutihan, pagkakaibigan, at alaala ng inosenteng bata. Isang batang kahit wala nang lakas ng katawan, patuloy na nagbibigay liwanag at inspirasyon.

Nakakabuo ng debate sa lipunan

May mga nagtatanong: “Bakit hindi mo na lang binisita ang pamilya niya noong buhay pa siya?” o “Paano mo nasiguro na hindi lang imahinasyon mo ang nakikita mo?” Ang ganitong mga tanong ay natural. Sa modernong mundo, sanay tayong tingnan ang lahat sa perspektibo ng agham at lohika. Ngunit may mga karanasan na lampas sa lohika—mga pangyayari na mas nararamdaman kaysa naiintindihan.

Mayroon ding tanong na mas malalim: kung ganito ang mangyayari sa isang bata, gaano karami pa ang mga ‘Bunso’ sa ating paligid na tahimik na lumalakad sa ating mga buhay, na hindi natin namamalayan? Paano natin pinapahalagahan ang mga simpleng kabutihan na dumarating sa araw-araw?

Ang mensahe sa likod ng kwento

Hindi ito kwento ng takot lamang. Ito ay paalala na sa gitna ng hirap at pagod, may kabutihan pa rin sa mundo. Ang mga simpleng bagay—isang ngiti, isang regalo, isang salita ng pag-aalala—ay nag-iiwan ng bakas sa puso ng tao. Ang alaala ni Bunso, kahit wala na siya sa mundong ito, ay patuloy na nagbibigay liwanag sa araw-araw ko.

Sa katotohanan, ang buhay ay puno ng mga misteryo, mga pangyayari na hindi natin maipaliwanag. Pero ang pinakamahalaga ay kung paano tayo tumutugon: nagmamahal, nagmamalasakit, at nagbibigay liwanag sa ibang tao kahit sa pinakamaliit na paraan.

Pagpapaalala sa atin

Maraming tao ang dumarating sa buhay natin para ipaalala na may kabutihan pa rin, kahit sa gitna ng kahirapan at pagod. Minsan, ang mga alaala ng mga taong ito, sila ang nagsisilbing ilaw sa madidilim na gabi. At minsan, kahit isang kaluluwa lang, puwede na itong mag-iwan ng hindi malilimutang aral sa ating puso.