Sa isang umagang puno ng tensyon at mainit na diskurso, muling nagliyab ang pulitika ng Pilipinas matapos lumabas ang isang pahayag na hindi inaasahan ng marami. Mula sa Davao City, nagsalita si Mayor Baste Duterte—diretso, walang paligoy, at may bigat na agad na umani ng reaksiyon mula sa magkabilang panig ng politika. Sa gitna ng usapin hinggil sa ICC at sa patuloy na banggaan ng mga kampo, tumimo ang kanyang mensahe: maipakulong man ang isang tao, hindi mabubura ang kanyang legasiya.
Ang pahayag na ito ay mabilis na kumalat. Sa social media, umapaw ang komento—may sumuporta, may kumontra, at may nagtangkang magbigay-linaw. Ngunit para sa mga tagasunod ng pamilyang Duterte, ang sinabi ni Mayor Baste ay hindi lamang depensa; isa itong paninindigan. Ayon sa kanya, kung sakaling magwagi ang mga kalaban sa pulitika at maipakulong ang kanyang ama na si Rodrigo Roa Duterte, hindi nito mababago ang tingin ng maraming Pilipino sa mga nagawa nito para sa bansa.
Sa kanyang salaysay, malinaw ang linya: ang kasaysayan ay may sariling hukom. Maaaring magbago ang mga administrasyon, maaring mag-iba ang ihip ng hangin sa pulitika, ngunit ang alaala ng mga sakripisyo at desisyon—mabuti man o masalimuot—ay mananatili sa kamalayan ng bayan. Dito niya iginiit na ang kanyang ama ay mananatiling mahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas, anuman ang maging resulta ng mga kasong kinahaharap.
Hindi naglaon, napasok sa diskurso ang mas malawak na isyu: ang pananaw ng taumbayan sa kasalukuyang administrasyon. Lumutang ang mga survey na nagsasabing mataas ang antas ng dissatisfaction ng publiko pagdating sa laban kontra korupsyon. Sa mga talakayan, binanggit ang umano’y kakulangan ng malinaw at mabilis na aksyon, lalo na sa mga isyung may kinalaman sa malalaking proyekto at flood control anomalies.
Dito pumasok ang tinig ni Vice President Sara Duterte. Sa ilang panayam, hayagan niyang binatikos ang umano’y mabagal na tugon ng Malacañang sa korupsyon. Para sa kanya, kung may tunay na political will, kayang-kaya ng pangulo na utusan ang lahat ng ahensya upang mag-imbestiga at managot ang mga sangkot. Ngunit ayon sa kanyang punto, tila may pag-aatubili—isang pag-aatubiling nagbubunga ng pagdududa sa publiko.
Kasabay nito, umingay ang usapin tungkol sa Independent Commission of Inquiry (ICI)—isang mekanismong para sa iba ay tila “gimmick” lamang. May mga nagsasabing kulang ito sa transparency, walang live coverage, at tila kontrolado ng iisang naratibo. Ang pangalan ni Bongbong Marcos ay madalas mabanggit sa mga diskursong ito, lalo na sa tanong kung bakit tila walang mataas na opisyal na nahaharap sa tunay na pananagutan.
Sa gitna ng lahat, may mga personalidad na nadamay sa usapan—mula kina John Vic Remulla na nagpakita ng detention facility para sa mga posibleng makulong, hanggang sa mga alegasyon at haka-haka na umikot sa mga lider ng Kongreso tulad ni Martin Romualdez. Sa mga ganitong sandali, lumilitaw ang banggaan ng pananaw: may naniniwalang may seryosong aksyon, at may naniniwalang palabas lamang ang lahat.
Hindi rin nawala sa eksena ang mga dating opisyal tulad ni Magalong, na sa ilang naratibo ay sinasabing papunta na sa “mastermind” ng mga isyu bago umano siya sinalubong ng intriga. Para sa ilan, ito raw ay patunay na kapag papalapit na sa katotohanan, saka nagiging magulo ang sitwasyon.
Sa panig naman ng mga kritiko ng kasalukuyang administrasyon, may mga pahayag na mas tumitindi—tulad ng komento ni Kiko Barzaga na nagsabing mahirap lutasin ang korupsyon kung ang mismong sistema ang may problema. Ang ganitong mga pahayag ay lalong nagpasiklab sa diskurso, naglatag ng tanong: Sino ba talaga ang mananagot?
Sa pagbabalik kay Mayor Baste Duterte, malinaw na ang kanyang mensahe ay hindi lamang tungkol sa depensa sa ama. Isa rin itong paalala sa mga tagasuporta na manatiling gising, kritikal, at handang ipaglaban ang paniniwala. Para sa kanya, ang laban ay hindi natatapos sa korte o sa mga komisyon—ito’y laban sa naratibo, sa kasaysayan, at sa alaala ng bayan.
Habang patuloy ang mga imbestigasyon at palitan ng pahayag, nananatiling hati ang opinyon ng publiko. May mga naniniwalang ang oras ang maglilinaw ng lahat; may mga naniniwalang ang hustisya ay dapat agarang maramdaman. Ngunit sa likod ng ingay, isang bagay ang malinaw: ang pulitika ng Pilipinas ay muling pumasok sa yugto ng matitinding salita at masinsing paghusga.
Sa huli, ang tanong ay hindi lamang kung sino ang tama o mali. Ang tanong ay kung paano haharapin ng bansa ang sarili nitong mga sugat—ang korupsyon, ang kawalan ng tiwala, at ang banggaan ng mga legasiya. Sa bawat pahayag na tulad ng kay Mayor Baste Duterte, muling binubuksan ang pahina ng kasaysayan, at muling hinahamon ang bawat Pilipino na magpasya kung anong kuwento ang kanilang paniniwalaan.
