Sa panahon ng social media, isang headline lang ay sapat na para magliyab ang opinyon ng publiko. Isang post, isang ulat, o isang video clip—at biglang may kampihan, may galit, at may mga salitang mabibigat na ibinabato sa magkabilang panig. Sa gitna ng ingay na ito, muling napunta sa sentro ng diskusyon ang mga pangalan ng Vera Files, Rappler, at ni Senador Marcoleta, hindi bilang isang napatunayang katotohanan, kundi bilang bahagi ng isang mas malaking debate tungkol sa media bias at impluwensiya ng pulitika.

Nagsimula ang lahat sa isang ulat na mabilis kumalat online. May mga netizen na nagsabing, “Bias kasi kayo!”—isang paratang na paulit-ulit nang ibinabato sa ilang media organizations tuwing may inilalabas silang kritikal na content. Ayon sa ilang komentaryo sa social media, may haka-haka raw na ang ilang ulat ay tila pumapabor o sumusuporta sa isang panig ng pulitika, partikular na kay Senador Marcoleta. Mabilis itong naging viral, hindi dahil may malinaw na ebidensiya, kundi dahil tumama ito sa emosyon ng mga taong matagal nang may duda sa mainstream media.

Sa Facebook at X (dating Twitter), makikita ang dalawang magkasalungat na kampo. Ang una, naniniwalang ang media ay may tungkuling magbantay at maglantad ng mga isyu, kahit pa masakit ito para sa mga nasa kapangyarihan. Para sa kanila, ang Vera Files at Rappler ay simbolo ng investigative journalism—mapanuri, matapang, at hindi natitinag. Ang ikalawa naman ay nagsasabing may kinikilingan ang mga ulat, na ang wika at framing ng balita ay tila may direksiyon, at hindi raw patas sa lahat.

Dito pumapasok ang pangalan ni Senador Marcoleta. Sa ilang online posts at opinion pieces, may nagsasabing ang ilang ulat ay “sinusuportahan” o “tinutulungan” siya sa pamamagitan ng partikular na anggulo ng kwento. Mahalaga ring linawin: ang ganitong pahayag ay nananatiling opinyon at interpretasyon ng ilang mambabasa, hindi isang opisyal o napatunayang konklusyon. Gayunpaman, sa mundo ng digital media, sapat na ang ganitong pananaw upang magpaapoy ng mas malawak na diskurso.

Habang umiinit ang usapan, may mga beteranong mamamahayag na nagpapaalala: ang bias ay hindi laging nangangahulugang may tahasang agenda. Minsan, ito ay nakikita lamang dahil hindi tugma ang inilabas na impormasyon sa paniniwala ng mambabasa. Kapag ang balita ay sumasalungat sa ating panig, madali nating sabihing “biased.” Ngunit kapag ito ay pabor sa atin, tahimik lang tayo.

Sa kabilang banda, may punto rin ang mga kritiko. Sa modernong journalism, mahalaga ang transparency. Sino ang sources? Paano binuo ang kwento? Anong konteksto ang maaaring kulang? Kapag hindi malinaw ang mga ito, nagkakaroon ng puwang ang hinala at akusasyon. At sa panahong mabilis ang daloy ng impormasyon, ang puwang na iyon ay agad pinupuno ng haka-haka.

Ang kaso ng Vera Files at Rappler ay hindi hiwalay na pangyayari. Ito ay bahagi ng mas malaking problema: ang krisis ng tiwala sa media. Sa loob ng maraming taon, unti-unting nababawasan ang paniniwala ng publiko sa tradisyonal na balita, habang tumataas naman ang impluwensiya ng vloggers, influencers, at opinionated pages. Sa ganitong sitwasyon, bawat ulat ay sinusuri hindi lamang sa nilalaman, kundi pati sa intensiyon na inaakala ng mambabasa.

May mga nagsasabi na ang pangalan ni Senador Marcoleta ay ginagamit lamang bilang simbolo sa mas malawak na laban ng ideolohiya. Hindi raw talaga siya ang sentro ng isyu, kundi ang tanong kung sino ang may kontrol sa naratibo. Sino ang nagtatakda kung ano ang “tama” at ano ang “mali”? Media ba? Pulitiko? O ang mismong publiko na pumipili kung ano ang paniniwalaan at ise-share?

Sa isang online forum, may isang netizen na nagsulat: “Hindi ko alam kung sino ang tama. Ang alam ko lang, gusto kong makita ang buong larawan, hindi lang ang pirasong pinili ng kahit sino.” Ang simpleng pahayag na ito ay sumasalamin sa pagod ng maraming Pilipino sa walang katapusang bangayan. Gusto nila ng linaw, hindi ingay. Katotohanan, hindi hinala.

Sa huli, ang kwentong ito ay hindi lamang tungkol sa Vera Files, Rappler, o kay Senador Marcoleta. Ito ay tungkol sa atin bilang mambabasa. Paano tayo tumatanggap ng impormasyon? Agad ba tayong naniniwala? O marunong ba tayong magtanong, magsuri, at maghintay ng sapat na ebidensiya? Ang sigaw na “Bias kasi kayo!” ay maaaring totoo sa ilang pagkakataon, ngunit maaari rin itong maging repleksiyon ng sarili nating pagkiling.

Sa panahon kung saan isang click lang ang pagitan ng katotohanan at maling impormasyon, ang responsibilidad ay hindi lamang nasa media o sa mga pulitiko. Nasa atin din ito. Basahin ang buong artikulo. Tingnan ang iba’t ibang panig. At bago mag-share, tanungin ang sarili: ito ba ay impormasyon, o emosyon lamang na nais kong ipasa?

Ang debate ay maaaring hindi agad matapos. Ngunit kung may isang aral man sa kontrobersiyang ito, iyon ay ang kahalagahan ng kritikal na pag-iisip. Sa gitna ng maiingay na headline at viral na akusasyon, ang tunay na kapangyarihan ay nasa mambabasang marunong mag-isip nang malalim—hindi basta nadadala ng galit, kundi naghahanap ng katotohanan sa likod ng ingay.