BREAKING HISTORY: Sampung beses tinangkang patayin si Hitler — bakit palaging palpak? Isang nakakapanginig na salaysay

May mga kwento sa kasaysayan na parang kuwentong inaakala mong gawa-gawa lang — pero totoo. Isa sa mga ito: ang paulit-ulit na pagtatangka na wakasan ang buhay ni Adolf Hitler. Sinasabing umabot sa sampu (at higit pa) ang mga tangkang humantong sa kaguluhan, pag-asa — at sa huli, pagkabigo. Bakit nga ba hindi naging matagumpay ang mga pagtatangkang ito? Bakit patuloy na nabubuhay ang taong sinisisi ng mundo sa pinakamadilim na kabanata ng ika-20 siglo? Hindi ito simpleng kwento ng swerte o malas lamang. Ito ay kombinasyon ng kapalaran, pagkakamali ng mga tao, sopistikadong seguridad — at minsan, ng isang nakakatakot na pagkakataon.

Ang unang katotohanan: hindi lang ito simpleng “sablay”

 

Maraming pagtatangka na mababalangkas sa pelikula: mga lihim na pulot, bomba sa pulong, pamatay na plota sa eroplano, mga tangkang pag-shoot. Ngunit hindi kailanman ito nagwakas sa inaasahang paraan. Iba-iba ang dahilan ng pagkabigo — mula sa teknikal na problema hanggang sa pagkakanulo ng kasama. May pagkakataong tumirik ang kamay ng tumitingin; may pagkakataong bayaw ng kapalaran ang umusyoso: nagbabago ang iskedyul ni Hitler sa huling sandali, o biglang lumakas ang hangin at inilipat ang alab ng bomba. Kung titingnan mo nang mabuti, ang mga pagkabigo ay parang serye ng maliliit na desisyon at pagkakataon na nagsanib upang pigilan ang isang malaking pagbabago sa kasaysayan.

Ang lihim na taktika: seguridad at seremonya

 

Hitler ay napapaligiran ng isang buong makina: mga bodyguard, iskedyul na mahigpit, at isang kultura ng adoration sa loob ng kanyang bilog. Hindi ito basta-basta na tao lamang na maaaring lapitan nang maluwag. Ang mga tagapagtanggol niya ay sinanay at walang awa; ang mga pagdiriwang at pulong ay mahigpit ang kontrol. Mula rito, lumilitaw na ang hamon para sa sinumang nagnanais manakit sa kanya ay hindi lamang teknik—kundi din isang larong intelektwal laban sa isang kumplikadong sistema. Iyon ang dahilan kung bakit maraming tangkang nagpakita ng kahusayan sa ideya, ngunit hindi sa pagpapatupad.

Kapalaran at oras: maliit na desisyong may malaking epekto

 

Marami sa mga pagtatangka ang nabigo dahil sa maliit, tila walang kahulugang pangyayari: bagyo ng plano, pag-uunahang pag-alis ni Hitler, o simpleng pagkaantala ng pag-uumpisa ng talumpati. Isang kilalang halimbawa—na umiikot sa mga tala ng kasaysayan—ay ang isang bomba na sumabog ngunit hindi naging epektibo dahil sa isang pagbabago sa pag-alis ni Hitler. Ang ganitong mga detalye, na para bang pinakintab ng pagkakataon, ay nagiging napakalaking hadlang. Ipinapakita nito na ang baytang sa pagitan ng intensiyon at resulta ay pinaliit ng mga hindi inaasahang pangyayari.

Pagkakanulo at takot: ang trahedya ng mga konspirador

 

Hindi lahat ng kabiguan ay dahil sa teknikalidad. May mga pagkakataon na ang mismong mga kumukonspirang nagnanais magbago ng takbo ng kasaysayan ay nadaya o napilitang umatras. Takot, pananakot, pag-aalinlangan — ang mga damdamin ng tao ay nakapasok at kumalat sa mga plano. Ang ilang mga conspirator ay nahuli dahil sa pagkakanulo; ang iba naman ay nabigo dahil sa kakulangan ng tapat at matibay na network. Ang moral na paninimbang — doon ba dapat magpakamatay ang isang tao para sa mas malaking layunin? — ay nagdulot ng pag-aatubili na minsan ay nauuwi sa pagkakabigo.

Allied plans at panlabas na pagtatangka: hindi palaging kailangang gawin ng kaaway

 

Hindi lang ang mga Aleman na lumaban sa loob ang gumawa ng tangkang magwakas sa buhay ni Hitler. Mayroon ding mga panlabas na plano — lihim na operasyon na inisip ng mga dayuhan — na nagpakita ng sobrang ingat at pasensya. Ang ilan sa mga ito ay sinabing napako dahil sa pagbabago ng intel o dahil natakot ang mga nasa kapangyarihan na ang pagpatay ay magbubukas ng mas malaking kaguluhan. May mga pagkakataong sinadya ring huwag ituloy dahil sa potensyal na politikal na fallout o dahil sa pag-aalala na ang resulta ay magiging mas malala kaysa sa kondisyon ng mundo noon.

Propaganda, mito at kuwento: paano nagmistulang alamat ang katotohanan

Habang ang mga pagtatangka ay naganap, ang Himmler at ang iba pang lider ay gumagamit rin ng propagandang mag-ayos ng lehitimasyon. May mga pagkakataong ang sinasabing tangkang pagpatay ay pinalaki o binago sa mga ulat upang kontrolin ang opinyon ng publiko. Sa kabilang banda, ang ilan sa mga kuwento ng mga kalaban ni Hitler ay naging dramatiko sa paglipas ng panahon — mga alamat na inukit ng katahimikan at pagnanasa ng tao na makita ang hustisya. Ang resulta: kahalo sa katotohanan ang mito, na nagpapalubha sa pag-intindi kung bakit hindi natuloy ang katapusan niya.

Ang aral: hindi lang resulta ang sukatan ng tapang

 

Kung titingnan natin ang kabuuan, may masalimuot na aral rito. Hindi ang pagkabigo ng kolosal na tangkang pumuksa sa isang diktador ang pinakamalungkot o pinaka-makabuluhan. Ang pinaka-mahahalagang tanong ay: ano ang ipinakita ng mga pagsubok na iyon tungkol sa estado ng lipunan? Nagpakita ba ito ng lakas ng loob, o nagbunyag ng kahinaan sa koordinasyon at paninindigan? Nagpakita ba ito ng moral na hamon na hindi basta nasusuklian ng simpleng solusyon? Sa kasaysayan, ang mga pagtatangka ay naging testamento sa komplikadong moralidad at sa limitasyon ng indibidwal laban sa sistemang totalitario.

Walang “simpleng” sagot — at marahil iyan ang pinakamalupit

 

Ang sagot sa tanong kung bakit hindi napatay si Hitler ay hindi isang linya. Ito ay isang tapestry ng swerte, pagkakamali, kahinaan ng mga kasabwat, sopistikasyon ng seguridad, at minsan, taktikal na pagpili ng mga naghahangad ng pagbabago. Ang kwento ng sampung — o higit pang — pagtatangka ay hindi kwento ng kabayanihan lamang; ito ay kwento ng trahedya, moral na pagdududa, at ng isang mundo na hindi madaling magbago ng direksyon kahit may matinding pagnanais.

Sa dulo ng araw, ang pinakamalaking misteryo ay hindi lamang kung bakit nabigo ang mga tangkang iyon. Ang nakakabahala ay ang tanong kung ano ang nagawa ng mga pagkabigong iyon sa lipunan: nagbigay ba ito ng pagkakataon para sa mas malalalang pangyayari, o nag-iwan ito ng leksiyon na dapat pag-aralan? Ang kasaysayan ay puno ng sagot na hindi komportable. At sa bawat pagbalik-tanaw, ang aral ay lumilitaw: ang pagbabago ay nangangailangan ng higit pa sa isang matapang na plano — kailangan nito ng matibay na kalooban, malinaw na pananaw, at isang lipunang handang tumanggap ng resulta.

Ito ang kwento ng mga pagtatangka kay Hitler: isang halo ng drama, misteryo, at isang paalala na ang kasaysayan ay hindi kinokontrol ng isang tadhana lamang — kundi ng maraming maliit na sandali na, kapag pinagsama, nagtatakda ng takbo ng mundo.