“Apolaki, Nagising Na?”: Panganib ng The Big One at Super Bulkan na Sabay na Nagbabanta sa Pilipinas

Sa bawat yugto ng kasaysayan ng Pilipinas, palaging nariyan ang banta ng mga natural na sakuna—bagyo, lindol, baha, at pagsabog ng bulkan. Ngunit paano kung sabay na mangyari ang dalawang pinakadelikadong banta sa ating bansa—isang mega-lindol sa Manila Trench at ang paggising muli ng pinakamalaking bulkan sa mundo, ang Apolaki Caldera?

BABALA! Malapit na ang The Big One! Nagising na si Apolaki!

Bagamat tila kathang-isip sa unang tingin, ipinapakita ng mga bagong pag-aaral ng mga eksperto na may sapat na dahilan para mag-alala ang bawat Pilipino tungkol sa posibilidad na ito.

The Big One: Hindi na tanong kung, kundi kailan

Matagal nang pinag-uusapan ng mga eksperto ang posibilidad ng napakalakas na lindol na puwedeng tumama sa Metro Manila at karatig lugar—ang tinatawag na The Big One. Ayon sa mga simulation at datos, maaaring umabot ang lakas nito sa magnitude 7.2 o higit pa, dulot ng paggalaw ng West Valley Fault na dumadaan sa urbanong lugar ng Kamaynilaan.

Mas nakakatakot pa, may mas malalim na fault system na mas malawak ang sakop at mas malakas ang puwedeng idulot—ang Manila Trench. Isang megathrust fault ito sa ilalim ng dagat, mula timog ng Taiwan hanggang Mindoro. Dito nagtatagpo ang Philippine Sea Plate at Eurasian Plate, dalawang higanteng tectonic plates na may napakalaking enerhiya.

Ayon sa mga eksperto, kapag gumalaw ang Manila Trench, puwede itong magdulot ng lindol na may magnitude 8.8 hanggang 9.3—isa sa pinakamalakas sa kasaysayan ng mundo.

Lindol, Tsunami, at Pagguho ng Lungsod

Ang ganitong lakas ng lindol ay magdudulot hindi lang ng matinding pagyanig kundi malawakang pinsala: pagguho ng mga gusali, tulay, at kalsada, pati pagkawala ng kuryente at komunikasyon. Ngunit hindi diyan nagtatapos ang banta.

Dahil nasa ilalim ng dagat ang Manila Trench, posibleng magkaroon ng dambuhalang tsunami na umaabot sa taas na 3 hanggang 15 metro. Kapag tumama ito sa baybayin, puwede itong magbura ng maraming barangay at lungsod sa isang iglap. Libo-libong buhay ang maaaring mawala, at puwede ring huminto ang operasyon ng mga pangunahing serbisyo sa bansa.

Isa pang Panganib—Mas Tahimik, Ngunit Mas Malawak

Habang abala ang karamihan sa paghahanda para sa The Big One, may isa pang banta na unti-unting binibigyang pansin ng mga dalubhasa—ang posibilidad na magising muli ang natutulog na higanteng bulkan sa ilalim ng karagatan: ang Apolaki Caldera.

Matatagpuan ito sa ilalim ng Philippine Rise, sa silangang bahagi ng Luzon. Ayon sa mga geologist, ito ang pinakamalaking caldera sa buong mundo, may lawak na higit sa 100 kilometro at lalim na halos 4,000 metro. Mas malaki pa ito kaysa sa kilalang Yellowstone Caldera sa Amerika.

Matagal nang itinuturing na ‘extinct’ o patay na bulkan si Apolaki. Pero may mga makasaysayang pangyayari na nagpapakita na puwede pa ring magising muli ang isang bulkan kahit milyon-milyong taon na itong tahimik.

May koneksyon ba ang lindol sa Manila Trench sa paggising ni Apolaki?

Ayon sa ilang eksperto, posibleng oo. Kapag nagkaroon ng malakas na lindol sa Manila Trench, maaari itong maglabas ng sapat na enerhiya upang maapektuhan ang pressure sa ilalim ng crust ng Philippine Rise. Ang enerhiyang ito ay puwedeng magdulot ng pagbabago sa mga fault lines at magma systems sa paligid ng Apolaki.

Maaaring hindi agad sumabog ang bulkan. Ngunit kung tuloy-tuloy ang pag-ipon ng pressure sa ilalim ng lupa, unti-unti itong puwedeng magbunga ng bagong aktibidad—hanggang sa isang araw, sumabog itong muli.

Nangyari na ito sa ibang bahagi ng mundo

Noong tumama ang magnitude 8.3 na lindol sa baybayin ng Russia, nagising ang anim na bulkan sa rehiyon ng Pacific Ring of Fire, kabilang ang Klyuchevskoy na halos 600 taon nang tahimik.

Sa Chile, biglang sumabog ang Chaitén Volcano noong 2008 matapos ang 9,000 taong katahimikan.

Malinaw ang pattern: malalakas na lindol ay puwedeng maging trigger ng natutulog na bulkan—hindi palaging nangyayari, pero sapat na para pag-isipan natin.

Paano kung mangyari ito sa Pilipinas?

Kung sabay na gumalaw ang Manila Trench at magising ang Apolaki Caldera, maaaring magdulot ito ng kombinasyon ng mega-lindol, tsunami, at pagsabog ng bulkan—isang sakuna na walang katulad sa kasaysayan ng Pilipinas.

Hindi lang pisikal ang magiging epekto. Maaapektuhan ang kabuhayan ng milyon-milyong Pilipino, lalo na ang umaasa sa dagat para sa pagkain at kita. Kapag nasira ang balanse ng marine ecosystem, puwede itong magdulot ng kakulangan sa isda at mataas na presyo ng bilihin.

Mapanganib rin ang kalusugan ng mamamayan. Ang abo at kemikal mula sa pagsabog ay puwedeng magdulot ng sakit sa baga, balat, at kontaminasyon ng tubig.

Sa pandaigdigang antas, puwede rin itong makaapekto sa klima dahil sa dami ng volcanic gases na papasok sa atmospera. Puwede itong magpababa ng temperatura sa buong mundo, makaapekto sa produksyon ng pagkain, at magdulot ng gutom sa maraming bansa.

Ano ang magagawa natin?

Ang tanong: handa ba tayo?

Hindi natin mapipigilan ang kalikasan, pero puwede tayong maghanda. Mahalaga ang tamang impormasyon, matibay na estruktura, disaster drills, at sapat na suporta mula sa gobyerno.

Mas mahalaga, kailangan ng bawat Pilipino na maging mulat sa mga panganib na ito. Hindi para matakot, kundi para maging handa—para sa sarili, sa pamilya, at sa bayan.

Sa huli, hindi natin hawak ang galaw ng mundo. Pero may hawak tayo sa ating pagkilos ngayon. Ang kaligtasan ay hindi aksidente—ito ay resulta ng kaalaman at kahandaan.