Sa isang iglap, ang matagal nang bumubulong na unos ay tila handa nang manalasa. Ang mga pader ng kapangyarihan na matagal nagsilbing tanggulan ay biglang nakitaan ng mga lamat. Ito ang kasalukuyang drama na bumabalot kay Senador Ronald “Bato” dela Rosa, ang dating hepe ng pambansang pulisya at kinikilalang arkitekto ng kontrobersyal na “war on drugs” ng nakaraang administrasyon.

Ang sentro ng bagong kabanatang ito: isang umano’y warrant of arrest mula sa International Criminal Court (ICC).

Ang balita, na tila bombang sumabog sa pampulitikang tanawin, ay nagsimulang umugong nang may di-umanong kumpirmasyon mula sa isang mataas na opisyal. Ayon sa mga ulat, si Ombudsman Boying Remulla ang nagbigay-diin na ang ICC ay naglabas na ng kautusan para sa pagdakip kay Dela Rosa kaugnay sa “crimes against humanity.” Ito ay isang alegasyon na matagal nang iniuugnay sa madugong kampanya kontra-droga na kanyang pinangunahan.

Para sa marami, ang balitang ito ang siyang kinatatakutan. Para kay Senador Bato, ito ang bangungot na nagkatotoo. Sa isang pahayag na puno ng pighati at takot, inamin ng senador ang kanyang pangamba. “Takot ako na makulong dahil kawawa yung mga apo ko, hindi ko na makikita,” aniya, isang linyang nagbigay ng sulyap sa personal na epekto ng legal na krisis na ito sa isang taong kilala sa kanyang matapang na imahe.

Dahil sa bigat ng sitwasyon, lumutang ang mga espekulasyon. Ano ang gagawin ni Bato? Ang kanyang naging tugon ay mas nagpaigting pa sa drama: ang pagtatago. Ikinukonsidera umano ng senador ang paghingi ng santuwaryo sa loob mismo ng Senado, isang institusyon kung saan siya ay miyembro. “Well kung wala tayong makita na hustisya dito sa ating bansa, bakit ka susuko?” ito ang kanyang naging katwiran, isang pahayag na sumasalamin sa kanyang kawalan ng tiwala sa prosesong kanyang haharapin.

Ngunit sa bawat plano, mayroong mga potensyal na hadlang. At sa pagkakataong ito, ang hadlang ay dumating sa anyo ng isang beteranong mambabatas na may sariling karanasan sa pagiging “hunted” o tinutugis: si dating Senador Panfilo “Ping” Lacson.

Ang naging pahayag ni Lacson ay isang “bad news” para kay Dela Rosa, isang malamig na tubig na ibinuhos sa nag-aalab na plano ng pagtatago.

Ipinaliwanag ni Lacson na ang “legislative immunity,” ang kalasag na inaasahan ni Bato, ay hindi isang absolutong proteksyon. Ito ay may mga limitasyon at kundisyon. Ayon kay Lacson, ang immunity na ito ay karaniwang aplikable lamang habang ang Kongreso ay nasa sesyon. “Pero kung mahigit anim na taon ang parusa at wala naman session tulad ngayon, naka-recess, eh papaano ka magsisik ng refuge sa Senate? Congress is not in session,” mariing punto ni Lacson.

Ang mga salita ni Lacson ay tumama nang may bigat, hindi lamang dahil sa kanyang legal na kaalaman, kundi dahil sa kanyang personal na pinagdaanan. Si Lacson mismo ay nagtago noong siya ay nahaharap sa mga kaso, isang karanasan na ayon sa kanya ay hindi niya ipinagmamalaki. “It will only imprison you further in a cage of your own making,” payo niya, isang matinding babala laban sa pagtakas sa responsibilidad.

Ang pananaw na ito ni Lacson ay nagbukas ng isang mas malalim na diskurso tungkol sa kung ano ang tunay na ibig sabihin ng pananagutan. Habang si Dela Rosa ay nakatuon sa pag-iwas sa pagkakakulong para sa kanyang mga apo, si Lacson ay nagpapaalala na ang pagharap sa mga alegasyon, gaano man ito kapait, ay mas makatarungan kaysa sa pagtatago sa likod ng mga teknikalidad o institusyonal na pader.

Ang sitwasyon ay lalong nagiging kumplikado. Ang ICC ay isang pandaigdigang entidad. Ang isang arrest warrant mula rito ay hindi isang simpleng lokal na kaso na maaaring ilihim o isantabi. Ito ay may malaking implikasyon sa internasyonal na komunidad at sa reputasyon ng Pilipinas. Ang pag-aresto, kung mangyari man, ay hindi mapipigilan ng simpleng pagtatago sa loob ng isang gusali, gaano man kataas ang pader nito.

Ang balitang ito ay muling bumuhay sa mga multo ng “war on drugs.” Libu-libong buhay ang nawala sa kampanyang ito. Para sa mga pamilya ng mga biktima, ang warrant ng ICC ay isang sinag ng pag-asa para sa hustisya. Para sa mga tagasuporta ng nakaraang administrasyon, ito ay isang pangingialam sa soberanya ng bansa.

Ngayon, si Senator Bato dela Rosa ay nasa sentro ng lahat. Ang kanyang mga susunod na hakbang ay masusing babantayan, hindi lamang ng kanyang mga kasamahan sa pulitika, kundi ng buong bansa at ng mundo. Ang kanyang pag-asa sa “institutional courtesy” ng Senado ay nakasalalay sa interpretasyon ng batas na ngayon ay kinekwestyon mismo ni Lacson.

Ang tanong na “Paano ka maghahanap ng silungan sa senado kung walang sesyon?” ay isang tanong na sumasalamin sa legal na hamon na kanyang kinakaharap. Ngunit sa likod nito ay may mas malalim na tanong: Hanggang kailan maaaring takasan ang anino ng nakaraan?

Habang ang publiko ay nag-aabang sa mga susunod na kaganapan, ang drama ay patuloy na lumalalim. Ang naunang balita ay sinundan pa ng pahayag mula kay ICC Assistant Council Attorney Christina Conti, na nagsabing naniniwala silang tunay ang arrest warrant. Idinagdag pa niya na bagama’t igagalang ng Senado ang “institutional courtesy” at hindi hahayaang may arestuhin sa loob ng gusali, ibang usapan na kung ang pag-aresto ay gagawin sa labas.

Ito ay naglalagay kay Senator Bato sa isang sitwasyon kung saan ang mismong institusyon na gusto niyang pagtaguan ay maaari lamang mag-alok ng pansamantalang proteksyon, at iyon ay kung may sesyon. Ngayong naka-recess ang Kongreso, ang “bad news” ni Lacson ay tila mas nagiging isang mapait na katotohanan.

Ang dating top cop na kilala sa kanyang pagiging “berdugo” sa kampanya kontra-droga ay ngayon, sa isang mapait na kabalintunaan, ay siya ang merasa na parang tinutugis. Ang kanyang mga plano ay sinusuri, ang kanyang mga takot ay lantad, at ang kanyang kinabukasan ay nakabitin sa isang balanse.

Ang laban na ito ay hindi na lamang tungkol kay Bato dela Rosa. Ito ay tungkol sa prinsipyo ng “legislative immunity” versus sa bigat ng “crimes against humanity.” Ito ay tungkol sa kapangyarihan ng isang pandaigdigang korte laban sa soberanya ng isang bansa. At, sa pinakapersonal na antas, ito ay tungkol sa isang lolo na natatakot na hindi na makita ang kanyang mga apo, at sa isang beteranong mambabatas na nagsasabing ang tanging daan palabas ay ang pagharap, hindi ang pagtakas.

Habang tumatakbo ang oras, isa lang ang sigurado: ang bawat hakbang ni Senator Bato dela Rosa ay magiging malaking balita, at ang kanyang kapalaran ay magiging isang makasaysayang sandali sa pulitika ng Pilipinas. Ang tanong na lang ay kung ang mga pader ng Senado ay sapat na nga bang maging kanyang kanlungan, o kung ito na ang simula ng kanyang pagharap sa hustisya na matagal nang hinihintay ng marami.