Ipinilit ng Kanyang Asawa na Itapon ang Lahat ng Gamit ng Kanilang Anak, Ngunit Isang Liham Mula sa Kanilang Yumaong Anak na Babae ang Nagbunyag ng Isang Nakakatakot na Sikreto

Tahimik ang bahay nina Ramon at Liza mula nang pumanaw ang kanilang nag-iisang anak na si Angela, labing-pitong taong gulang lamang. Tatlong buwan na ang nakalipas, ngunit tila kahapon lang ang gabing iyon—ang gabing nagbago ng lahat.

Ang bawat sulok ng bahay ay puno pa rin ng alaala ni Angela—ang amoy ng kanyang pabango, ang mga poster ng paborito niyang banda, ang mga librong hindi pa niya natatapos basahin. Para kay Liza, hindi niya kayang tanggalin kahit isang bagay sa kwarto ng anak nila. Para sa kanya, iyon lang ang natitirang koneksyon kay Angela.

Ngunit para kay Ramon, ibang usapan.

“Liza,” sabi ni Ramon isang gabi habang kumakain sila ng hapunan. “Hindi tayo makakausad kung patuloy mong pinanghahawakan ang mga gamit niya. Kailangan nating itapon ang mga ‘yon. Para makapag-move on tayo.”

Napatigil si Liza, nanginginig ang tinig. “Ramon, hindi ko kaya. Para bang nandito pa rin siya. ‘Pag tinanggal ko ang mga gamit niya… para bang pinapatay ko siya nang tuluyan.”

“Patay na siya, Liza!” biglang sigaw ni Ramon. “Kailan mo matatanggap ‘yon? Hindi mo siya maibabalik!”

Tumayo si Ramon, inilapag ang kutsara’t tinidor nang may kalabog at lumabas ng kusina. Naiwan si Liza, luhaan, nanginginig, habang naririnig sa labas ang mabigat na yabag ng asawa papunta sa garahe.

Kinabukasan, dumating si Ramon na may dala-dalang malaking kahon.

“Ngayon na,” matigas niyang sabi. “Lilinis tayo. Lahat ng gamit ni Angela, ilalagay natin dito. Ibibigay ko sa charity o sa junkshop. Wala nang matitira.”

“Ramon, huwag naman—” nanginginig na pakiusap ni Liza, ngunit hindi siya pinakinggan.

Dire-diretso si Ramon sa kwarto ng anak nila. Binuksan niya ang aparador, kinuha ang mga damit, itinapon sa kahon. Sunod ay ang mga laruan, ang mga libro, ang mga larawan.

Habang pinapanood siya ni Liza, tumulo ang mga luha niya. Parang tinatanggal ng asawa niya hindi lang ang mga gamit ni Angela—kundi pati ang mga alaala.

Nang ilalagay na ni Ramon ang maliit na kahon ng mga personal na bagay ni Angela sa ibabaw ng iba, hinawakan ni Liza ang kamay niya.

“Sandali lang,” sabi niya. “Iyon ang kahon ng mga liham at journal niya. Puwede bang ako na lang muna?”

Umiling si Ramon. “Lahat, Liza. Lahat.”

Ngunit nang tumalikod ito sandali para kumuha ng tape, mabilis na binuksan ni Liza ang kahon at kumuha ng maliit na envelope. Puti ito, may nakasulat na “Para kina Mama at Papa — Huwag n’yong bubuksan hanggang kailanganin n’yo talaga.”

Nang bumalik si Ramon, nakapikit na si Liza at itinatago ang liham sa likod niya.

Ilang araw matapos mailabas ni Ramon ang mga gamit ni Angela, lalo siyang naging tahimik. Madalas siyang wala sa bahay, at kapag nandoon, madalas ay nakatitig lang sa kawalan. Si Liza naman, bawat gabi bago matulog, ay binubuksan ang liham na hindi pa niya binabasa. Paulit-ulit niya itong tinitingnan, ngunit walang lakas ng loob para basahin.

Hanggang isang gabi, habang malakas ang ulan at nag-iisa siya sa bahay, nagpasya siyang basahin na ito.

“Mahal kong Mama at Papa,”
Kung nababasa n’yo ito, siguro wala na ako. Pero huwag kayong malungkot, kasi gusto kong malaman n’yo ang totoo. May mga bagay na matagal ko nang gustong sabihin, pero natatakot akong baka hindi kayo maniwala.

Simula pa noong lumipat tayo sa bagong bahay, may nararamdaman akong kakaiba. Noong una akala ko imahinasyon lang, pero gabi-gabi, may naririnig akong kaluskos sa ilalim ng sahig. Minsan may kumakatok sa pader ng kwarto ko, tatlong beses, sabay sa orasan ng alas-tres ng madaling araw.

Sinabi ko ‘to kay Papa dati, pero pinagalitan niya lang ako. Sabi niya, ‘Tumigil ka na sa mga guni-guni mo.’ Kaya hindi ko na inulit. Pero habang tumatagal, palala nang palala.

Isang gabi, habang nag-aaral ako, biglang bumukas ang bintana kahit sarado ito. At may malamig na hangin na pumasok. Paglingon ko, may batang babae sa gilid ng kama ko—nakaputi, nakangiti, pero wala siyang mata.

Hindi siya nagsalita. Pero alam kong gusto niya akong sundan. Simula noon, gabi-gabi ko siyang naririnig. Minsan nasa ilalim siya ng kama, minsan nasa aparador. Minsan, naririnig ko siyang humihinga sa likod ko.

Nang sabihin ko ‘to kay Mama, inakala kong panaginip lang. Pero Mama, totoo ‘to. May masama sa bahay na ‘to. At hindi ako ang gusto niya—si Papa.

Tumigil si Liza sa pagbabasa, nanginginig ang kamay. Nabasa na niya ang kalahati pa lang, pero ramdam niya na ang malamig na hangin na pumapasok sa kwarto.

Lumakas ang hangin sa labas, at tila may kumalabog sa attic. Akala niya hangin lang, pero nang tumingin siya sa hagdan, parang may aninong dumaan.

Dahan-dahan niyang itinuloy ang liham.

Mama, may tinatago si Papa. Alam kong mahal n’yo siya, pero kailangan n’yong malaman. Isang gabi, nakita kong gising pa siya, nasa likod-bahay. Sinundan ko siya nang tahimik. May dala siyang pala.

Akala ko nagtatanim lang siya, pero may hinuhukay siya sa ilalim ng puno sa likod ng bahay. Nung umalis siya, nilapitan ko. At nakita ko ‘yung lumang laruan ng batang babae—basag na manika, putol ang ulo. Nakabalot ito sa lumang kumot, may pangalan sa sulok: “Clara.”

Pag-uwi ko, hinanap ko sa internet ang dating nakatira sa bahay na ‘to. May lumabas na lumang artikulo. Isang batang babae, nawawala noong 1998. Ang pangalan niya ay Clara. At ang huling nakita kasama niya… ay si Ramon Dela Vega. Si Papa.

Mama, kung sakaling mangyari sa akin ang nangyari sa kanya, huwag kang manahimik. Hanapin mo ‘yung ilalim ng puno. Doon mo makikita ang totoo.

Nabitawan ni Liza ang liham, halos hindi makahinga. Nanlalamig ang mga kamay niya, at pakiramdam niya’y lumiliit ang mundo. Hindi niya alam kung iiyak o sisigaw.

Ang asawa niya… si Ramon? Imposible. Pero totoo nga bang nakita iyon ni Angela?

Sa sobrang takot, mabilis siyang lumabas sa bahay, dala ang flashlight, kahit bumubuhos ang ulan. Lumapit siya sa puno sa likod ng bahay—ang lumang acacia kung saan madalas maglaro si Angela noong bata pa.

Tama ang sabi ng liham. Sa paanan ng puno, may tila bagong lupa. Bahagyang iba ang kulay, parang may hinukay kamakailan.

Nang yumuko siya at sinimulang hukayin gamit ang maliit na pala na nandoon pa, biglang kumidlat. At sa bawat pagkayod niya ng lupa, bumabalik sa isip niya ang huling gabi ni Angela—ang gabi bago ito natagpuan sa banyo, wala nang buhay, diumano’y nagpakamatay.

Ngunit may bahagi ng isip ni Liza na nagsasabing… hindi iyon pagpapakamatay.

At nang tumama ang pala sa isang bagay na matigas, huminto siya. Inyuko ang flashlight.

Isang lumang kumot.

At sa loob nito… isang buto ng bata.

Napaatras si Liza, halos madulas sa putik. Nanginginig, tumakbo siya pabalik sa bahay, dala ang liham. Ngunit pagpasok niya, naroon si Ramon sa sala, nakaupo, basang-basa rin, may hawak na bote ng alak.

“Liza,” malamig na sabi nito, “saan ka galing?”

Hindi siya sumagot. Nakita ni Ramon ang putik sa kamay at ang punit na liham. Biglang nag-iba ang mukha nito—mula sa kalituhan, naging takot, tapos galit.

“Binasa mo?” tanong nito, mababa ang boses. “Sabi ko na nga ba, hindi ka makikinig sa akin.”

“Ramon…” halos pabulong si Liza. “Ano ‘yong nasa puno? Sino si Clara?”

Ngumiti si Ramon—isang ngiting hindi niya kilala. “Akala ko kinalimutan na ng mundo ang batang ‘yon.”

Lumapit siya kay Liza, dahan-dahan, parang mabangis na hayop. “Hindi mo alam kung anong ginawa ko para protektahan tayo. Hindi mo alam kung ano ang ginawa niya kay Angela.”

“Siya?” tanong ni Liza, umiiyak. “Si Clara?”

“Oo,” sabi ni Ramon. “Si Clara ang nagsimula ng lahat. Ang multo niya. Sinaniban niya si Angela. Ginamit niya ang katawan ng anak natin!”

“Hindi totoo ‘yan!” sigaw ni Liza. “Si Angela ang nagsabi—ikaw ang may kasalanan!”

“Sinungaling ang batang ‘yon!” galit na sigaw ni Ramon, sabay hampas ng bote sa mesa. “Niloko niya ako! Ginulo niya ang isip ko! Pero ngayon, tapos na!”

Lumapit siya, hawak ang bote, ngunit bago pa siya makalapit, biglang pumailanlang ang malamig na hangin sa buong bahay. Nagsimula ang mga ilaw na mag-flash, at may kumalabog sa kisame.

“Ramon…” bulong ni Liza. “Naririnig mo ‘yan?”

Biglang bumukas ang lahat ng pinto. Ang mga kurtina ay lumilipad. Sa gitna ng sala, tumigil ang lahat ng tunog—at may boses ng batang babae na narinig nila mula sa itaas.

“Papa…”

Napahinto si Ramon, putlang-putla. “Angela?”

“Bakit mo ako iniwan sa dilim?”

Luminga siya, nanginginig, habang unti-unting bumababa sa hagdan ang isang pigura—isang batang babae, basang-basa, nakaputi, walang mata.

“Hindi kita sinaktan!” sigaw ni Ramon. “Hindi ako—”

Ngunit bago pa siya makatakbo, tumilapon siya sa pader, para bang may nagtulak sa kanya. Napasigaw si Liza, ngunit wala siyang nagawa kundi panoorin habang unti-unting binabalot si Ramon ng malamig na hangin.

“Papa…” muling sabi ng tinig. “Sinabi ko sa ‘yo… hindi pa ako tapos.”

At kasabay ng malakas na kulog, bumagsak si Ramon sa sahig—walang buhay.

Kinabukasan, natagpuan ng mga pulis ang bangkay ni Ramon sa sala, walang anumang bakas ng sugat. Si Liza ay nasa tabi niya, hawak pa rin ang liham ng anak.

Sa likod-bahay, natagpuan nila ang mga buto ng batang babae—at kumpirmadong kay Clara Dela Vega, nawawalang anak ng dating asawa ni Ramon bago niya makilala si Liza.

Lumabas din sa imbestigasyon na si Ramon ay pangunahing suspek noon sa pagkawala ni Clara, ngunit nakalusot sa kaso dahil sa kakulangan ng ebidensya.

Ang liham ni Angela ang naging susi sa paglabas ng katotohanan.

Pagkaraan ng isang taon, nakatira na si Liza sa ibang bayan, tahimik na namumuhay. Sa gabi, minsan, naririnig pa rin niya ang boses ng isang batang babae na bumubulong, “Salamat, Mama.”

At sa sulok ng kanyang bagong tahanan, nakasabit ang larawan ni Angela, nakangiti.

Sa ilalim ng larawan, nakalagay ang mga salitang isinulat ni Angela sa huling pahina ng kanyang journal:

“Ang mga lihim ay laging bumabalik. Lalo na kapag dugo ang kabayaran.”