Sa gitna ng karagatan kung saan nagbabantang mga alon ng geopolitika ay umiikot sa pagitan ng mga makapangyarihang bansa, tumitindi ang tensyon sa pagitan ng Xi Jinping, Pangulo ng Tinao (China) at ng Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., Pangulo ng Pilipinas — kasama ang hindi matatawarang epekto nito sa bawat Filipino. Isang mensahe ng digmaan, ngunit hindi pala tradisyonal—ito ay digmaang taktikal, maritime, at pambansa.
1. Ang Simula ng Katahimikan na Nagbabanta
Simula noong ika-4 ng Enero 2023, nang unang magkita sina Xi Jinping at Bongbong Marcos Jr. sa Beijing upang talakayin ang hinaharap ng relasyon sa pagitan ng Pilipinas at China. (Department of Foreign Affairs) Sa ibabaw, ang usapin ay simple: kalakalan, kultura, pakikipag-ugnayan. Ngunit sa ilalim nito ay kumikilos ang mas malalim na alitan — ang kontrol sa karagatan, mga Karagatang Timog Tsina, at ang kapalaran ng libu-libong mangingisdang Pilipino.
2. Ang Bagong Yugto ng Labanan
Sa Agosto 8 2025, sumiklab ang mainit na sagupaan sa salita nang tinawag ng China ang Pilipinas na “naglalaro ng apoy” matapos sabihing maaari itong mapasali sa anumang labanan sa pagitan ng China at Estados Unidos dahil sa Taiwan. (Reuters) Si Marcos Jr. ay nagpahayag na higit sa 200,000 Filipinos ang nasa Taiwan at makikialam sila kung kinakailangan upang iligtas ang kababayan — at nag-dingding ang Beijing na huwag guluhin ang kanilang tinatawag na «core interests».
3. Ang Labanan sa Karagatan
Hindi lang salita ang labanan — sa maritime realm, may mga aktwal na insidente. Halimbawa: isang Chinese warship ang bumangga sa sariling coast guard vessel habang hinahabol ang isang Pilipinong bangka malapit sa Scarborough Shoal. (The Guardian) Ang eksena: mangingisdang Pilipino, patrol boat ng Pilipinas, at dalawang barkong Chinese na nagmaneuver sa pagitan ng alon at pulang karagatan. May mga lasers, may mga water cannon, may mga bangga — lahat bahagi ng masalimuot na dula ng karagatan.
4. Kung Ano ang Nakasalubong ng Isang Maliliit na Bayan
Para sa ordinaryong Filipino — ang mangingisda sa Batangas, ang pamilya sa Visayas na umaasa sa malinis na dagat, ang pulis-ranger sa West Philippine Sea — ang digmaang ito ay hindi abstrakto. Ito ay:
Paghihigpit sa karapatan sa pangingisda. Maraming Pilipinong mangingisda ang inaabala ng mga Chinese coast guard at maritime militias sa teritoryong inaangkin ng Pilipinas. (Reuters)
Panganib sa buhay at ari-arian. Sa bawat bangkang sinasabing tinutulak, sa bawat radar na sinasabing tinatamaan ng laser, sa bawat whistle-blower na nagpapakita ng footage — lumalawak ang takot.
Geopolitikal na pagkakasangkot. Hindi lang para sa Pilipinas at China — nakasalalay dito ang alliance system ng Pilipinas, ang relasyon nito sa Estados Unidos, at ang seguridad sa rehiyon. (AP News)
5. Ang Palihim na Laro ng Diplomasiya
Si Xi Jinping ay hindi lamang nangunguna sa militar at ekonomiya ng China — tumitimbang din siya sa larangan ng diplomasiya. Ang pag-uusap nila Marcos tungkol sa mga mekanismo upang pababain ang tensyon sa West Philippine Sea ay halimbawa nito. (Reuters) Ngunit may mga pagkakataon na ang diplomasiya ay tila panakip lamang sa tunay na balak na kontrolin ang mga karagatan.
6. Bakit “Giyera” ang Tawag Dito?
Bagama’t walang pormal na deklarasyon ng digmaan sa pagitan ng Pilipinas at China, may mga aspekto ng giyera na malinaw:
Strategic posturing: Ang deployment ng mga missile system, ang militarisasyon ng mga artipisyal na isla, ang pag-file ng mga protesta sa internasyonal na arena. (Wall Street Journal)
Grey-zone tactics: Mga insidenteng lampas sa normal na pakikipag-bangayan ngunit hindi rin tuluyang digmaan — tulad ng paggamit ng laser versus ng patrol ship sa Second Thomas Shoal. (Wikipedia)
Psychological impact: Ang pagpapalaganap ng videos, ang paggamit ng media upang madistract o mapangamba ang kabilang panig, ang pagiging alerto ng publiko sa posibilidad ng mas malaking sagupaan.
7. Ano ang Maaaring Mangyari?
Hindi malinaw kung paano tatapusin ang labanang ito. Ilan sa mga posibleng direksyon:
Diplomatikong kasunduan: Maaaring makahanap ng modus vivendi ang Pilipinas at China — pag-ayos sa mga isyu sa pangingisda, karapatan sa karagatan, at pagsasaayos ng mga patrol mission.
Pagkakasangkot ng aliances: Maaaring tumaas pa ang partisipasyon ng Estados Unidos at ibang bansa, at muling maging sentro ang Pilipinas sa mga stratehikong pag-ayon.
Ekskalasyon ng militar: Kung ang isang maliit na insidente ay mauwi sa mas malaking konfrontasyon, may panganib na mangyari ang armadong sagupaan — at doon pumapasok ang tanong: paano maiiwasan ang digmaan para sa mga ordinaryong tao?
8. Pagtawag sa Aksyon para sa Mga Filipino
Sa gitna ng lahat, ang mensahe ay malinaw para sa bawat Filipino: maging handa, maging mapanuri, at huwag hayaang maging biktima ng mga desisyon na ginagawa sa mga barko at opisina na wala sa ating radar. Ipinapakita ng sitwasyon na ang seguridad ng bansa ay hindi lamang nakasalalay sa sariling hukbo, kundi sa kakayahan nating i-kanal ang impormasyon, ipaglaban ang karapatan, at ipaglaban ang kapakanan ng mga kababayan.
