Sa bawat budget deliberation ng Pilipinas, hindi maiiwasan ang mga bulong-bulungan ng pagsingit o insertion ng pondo. Ngunit kailanman, hindi pa yata nagkaroon ng ganoon katindi at kadirektang paratang na nagmula mismo sa loob ng pulitika laban sa pinakamataas na lider ng bansa. Ang buong bansa ay yumanig sa paglabas ng “Part Two” na video ni dating kongresista Zaldico (na binanggit din bilang Saldi Co), kung saan nagbunyag siya ng mga detalyeng nagpapahiwatig na si Pangulong Bongbong Marcos (PBBM) at si Speaker Martin Romualdez ang sinasabing mastermind sa likod ng malawakang korupsyon sa pambansang badyet.
Ito ay hindi lamang isang simpleng alegasyon ng katiwalian; isa itong kumplikadong kuwento ng salapi, kapangyarihan, at pagtataksil sa tiwala ng bayan na tila planado, ayon sa nagbubunyag. Matapos ang inisyal na pag-aalinlangan ng ilang sektor at mga kritiko, lalo na mula sa kampo ng mga loyalista at ilang vloggers, naglabas si Zaldico ng mas maraming detalye at umano’y mga ebidensyang litrato na nagpapatunay sa kaniyang mga sinasabi—isang pasabog na nagpapahiyaw ng “resign” sa Pangulo, kung totoo man ang mga paratang na ito.
Ang Pinakatinding Akusasyon: ₱25-Bilyong ‘SOP’ para sa Pangulo
Ang sentro ng akusasyon ni Zaldico ay nakatuon sa ₱100-Bilyong halaga ng proyektong isiningit sa pambansang badyet sa panahon ng Bicameral Conference Committee (Bicam) [03:00]. Ang halagang ito, na nagmula sa mga binawas na pondo mula sa ibang ahensiya ng gobyerno [05:33], ay hindi raw random na inilaan. Ito ay bahagi ng isang tila structured na sistema ng korupsyon.
Ang pinakamasakit na parte ay ang paratang na ang pinakamalaking tipak ng pera ay inilaan sa Office of the President (OP) at sa Speaker. Ayon kay Zaldico, nagtanong siya mismo sa DPWH (Department of Public Works and Highways) at ang standard operating procedure (SOP) na kailangan ibigay sa OP ay 25% ng kabuuang halaga [11:56].
“Ang ibig sabihin nito 25% ng 100 billion ang SOP na kailangan ibigay kay BBM mismo. In total 25 billion ang napunta kay Pangulong Bongbong Marcos,” matapang na pahayag ni Zaldico [12:12].
Ang numerong ₱25 bilyon ay isang halagang sapat na upang magdulot ng matinding gulo at galit sa publiko, lalo na sa gitna ng matitinding problema sa ekonomiya at serbisyo publiko.
Dagdag pa ni Zaldico, wala raw siyang natanggap na pera mula sa insertion na ito. “Wala pong perang napunta sa akin. Lahat po ng insertion napunta sa ating pangulo at speaker Martin Romales,” aniya [06:07]. Ang kaniyang pahayag ay nagpahiwatig ng kaniyang galit dahil ginamit lang siya bilang pang-front page o fall guy sa kasalanan, habang ang iba ay masaya raw na tinatanggap ang bilyun-bilyong pera [07:06].
Ang Lihim na Daan ng Salapi: Deliveries sa Malacañang at Forbes Park
Upang patunayan ang kaniyang mga alegasyon, naglabas si Zaldico ng mga detalye ng deliveries na kaniyang sinasabing nangyari. Ayon sa kaniya, ang kaniyang mga security—pinangalanan pa niya sina Paul Estrada at Mark Tixay—ang personal na naghatid ng pera.
Ang mga lugar ng delivery ay nagpapatingkad sa tindi ng akusasyon:
North Forbes Park at South Forbes Park: Ang mga eksklusibong komunidad kung saan nakatira si Pangulong Marcos at si Speaker Romualdez.
Malacañang: Ang opisyal na tirahan at opisina ng Pangulo [08:27].
“Ang aking mga tao… ang nag-deliver papunta sa bahay nila Pangulong Bongbong Marcos… BBM, Martin Romaldez… sa North Forbes Park, South Forbes Park, hanggang sa Malakanyang,” iginiit ni Zaldico [08:40]. Upang lalo pang patibayin ang kaniyang claim, nagpakita siya ng mga larawan na umano’y nagpapakita ng bulto ng pera na inilalagay sa mga maleta o suitcase [09:42]. Ang mga larawang ito, kahit pa hindi kumpirmado ang orihinal na pinagmulan, ay nagdulot ng shock sa publiko, nagpapakita ng isang ganyan pala raw ang corruption [09:52].
Ang mga detalyadong akusasyon, kasama ang pagbanggit sa mga pangalan, lugar, at pamamaraan ng paglilipat ng salapi, ay nagbigay ng bigat sa kuwento ni Zaldico, na nagpapatunay raw na tama ang sinabi ni Orle Goteza [09:01] at ang mga isyu na nabanggit na sa mga naunang hearing ng Senado sa ilalim ni Senador Marcoleta [08:01].
Ang Debate sa Pulitika: NEP Laban sa Bicam
Ang tindi ng akusasyon ay nagpilit sa mga kritiko, tulad ng mga loyalista vloggers at ang kampo ni Auntie Claire Castro [15:03], na magbigay ng kanilang sariling argumento. Ang kanilang pangunahing tanong ay ito: “Why would a president insert 100 billion during Bicam instead of NEP?” [02:20].
Ang NEP (National Expenditure Program) ay ang unang yugto sa pagbubuo ng badyet kung saan ang Pangulo ay may ganap na kontrol sa kung anong proyekto ang isasama. Ang Bicam naman ay ang huling yugto, kung saan ang Senado at Kamara ay nag-aayos ng kanilang mga bersyon. Ang punto ng mga kritiko ay, kung plano ng Pangulo na mangulimbat ng ₱100 bilyon, mas madali at mas tahimik na gawin ito sa mas maagang yugto ng NEP, at hindi sa late stage ng Bicam kung saan mas madaling mapansin ang insertion [02:35].
Subalit, nanindigan ang kampo ni Zaldico na may dahilan kung bakit ginawa ito sa Bicam, na nagpapahiwatig ng isang mas komplikado o high-risk na estratehiya. Aniya, si Secretary Setina Pangandaman ay humihingi raw ng approval sa Pangulo sa lahat ng binawas at dinagdag [04:14], at ang mensahe ay “Everything is cleared with the president. Basta importante pasok ang pondo na request ng pangulo. Ah, because what the president wants, the president gets” [04:45]. Ang pahayag na ito ay nagpapatibay sa posisyon ni Zaldico: si Marcos Jr. mismo ang mastermind, at ginawa lang ang insertion sa Bicam bilang bahagi ng kaniyang political strategy para makita ang kaniyang control sa lehislatura. Sa huli, pinatunayan daw ni Zaldico ang kaniyang argumento: siya pala ang mastermind kaya pala gumawa siya ng ICI (Independent Commission Investigation), upang ilihis ang usapan sa mastermind [11:16].
Ang Hamon sa Hukuman: Bias at Fraternity
Ang mga alegasyong ito ay hindi lamang nagdulot ng krisis pulitikal, kundi nagdala rin ng atensyon sa mga ahensiyang dapat maging tagapagtanggol ng taumbayan.
Tinawag ni Zaldico ang pansin ng Ombudsman Remulla, na kaniyang hinahamon na patunayan ang kaniyang sinasabi. Ang hamon ay lalong nag-init dahil sa personal na koneksyon na binanggit ni Zaldico: si Remulla at si Speaker Martin Romualdez ay umano’y fraternity brothers [13:00]. Ang tanong ay: “Bias ka ba, Remulla?” [13:27] Nagdududa si Zaldico kung magagawa ba ng Ombudsman na imbestigahan ang kaniyang fraternity brother, na nagpapahiwatig ng posibleng pagkiling o bias sa kaso.
Dahil dito, ang pag-asa ni Zaldico ay ibinaling niya sa Senate Blue Ribbon Committee, humihingi ng tulong upang imbestigahan ang ₱100-B insertion ni BBM. Naniniwala siya na hindi ito magagawa ni Ombudsman Remulla [13:50]. Ang kaniyang paghingi ng tulong sa Senado ay nagpapakita ng kaniyang kawalan ng tiwala sa iba pang ahensiya ng gobyerno.
Ang Kredibilidad at Kapahamakan ng Nagbubunyag
Sa gitna ng seryosong mga paratang, ang kaligtasan at kredibilidad ni Zaldico ay naging isyu.
Si Auntie Claire Castro ay humamon kay Zaldico na umuwi na ng Pilipinas at patunayan ang kaniyang claims [15:03]. Subalit, nagbabala ang ilang vloggers na delikado para kay Zaldico na umuwi. Ang panganib ay madami na ang mainit sa kaniyang ginagawa, at baka siya ay magurgur o makulong [15:25]. Ang katotohanan ay, kapag ang kalaban mo ay ang administrasyon mismo, ang pagbalik ay nagdadala ng matinding kapahamakan [15:58].
Ngunit kahit pa nagdududa ang ilan sa kaniyang motibo (gaya ng pagtatanong kung bakit siya nagbulgar dahil wala siyang natanggap [06:51]), ang mga detalyadong impormasyon at ang pagbanggit sa mga matataas na opisyal, kasama ang kuwento ng deliveries sa mga high-profile na lugar, ay nagbigay ng isang strong foundation sa kaniyang mga alegasyon.
Ang hamon ngayon ay hindi lamang sa gobyerno, kundi sa sambayanang Pilipino. Naniniwala ka ba na nakatanggap ng ₱25 bilyon si Pangulong Marcos? Sa mundong ito na puno ng panloloko, tanging ang matuwid na imbestigasyon ang makapagdadala sa atin pabalik sa katotohanan. Kung totoo ang mga sinabi ni Zaldico, nangangahulugan ito ng betrayal of public trust na sapat na upang kuwestiyunin ang buong administrasyon [05:02]. Ang kinabukasan ng bansa ay nakasalalay sa kung paano tutugunan ng mga pinuno ang matinding akusasyong ito. Hindi sapat ang denial; kailangan ang hustisya at katotohanan.
