ANG KRISIS NG TIWALA AT ANG MGA PASABOG: Pag-amin ni Marcos Jr., Php 100 Bilyong Katiwalian, at ang Handang-Handang si VP Sara

 

Sa gitna ng pinakamalaking alon ng akusasyon ng katiwalian na humahampas sa kanyang administrasyon, naglabas si Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ng isang pahayag na tila nagtatangka sa pagiging tapat, ngunit nagdagdag pa ng tensyon sa pulitika. Sa isang press conference noong Nobyembre 24, tahasan niyang inamin ang nararamdamang kawalan ng tiwala ng publiko sa gobyerno, na sinasabing, “Walang katiwa-tiwala ngayon ang taong bayan. Hindi ko naman sila masisi na wala silang tiwala sa sistema ngayon.” [00:43].

Ang tapat na pag-amin na ito ay hindi nagdulot ng paghupa sa ingay; sa halip, tila ito ay naging gasolina sa apoy na sinindihan ng mga matitinding paratang, na nagdawit sa kanya at sa kanyang anak na si House Majority Leader Sandro Marcos sa pinaniniwalaang pinakamalaking budget anomaly sa kasaysayan ng bansa. Ang isyu ay hindi na lamang umiikot sa mga opisyal sa ibaba; ito ay umakyat na sa pinakamataas na antas ng kapangyarihan.

Ang Hamon ng Pangulo at ang Akusasyon ng Mastermind

 

Kasabay ng kanyang pag-amin, nagbigay si Pangulong Marcos Jr. ng hamon kay dating Congressman Zaldy Co, na kasalukuyang nasa labas ng bansa at itinuturing na at large dahil sa mga kaso kaugnay ng flood control anomaly. “Umuwi siya rito. Harapin niya ‘yung mga kaso niya. But come home, ba’t ka nagtatago sa malayo,” [01:31] ang matapang na pahayag ng Pangulo, na nagpapahiwatig na ang mga akusasyon ni Co ay walang basehan at ginagawa lamang upang takasan ang batas.

Gayunpaman, ang pahayag ni Marcos Jr. ay agad na tinapatan ng mas matinding akusasyon mula sa isang kasamahan sa Kongreso. Si Congressman Kiko Barsaga, nang tanungin tungkol sa pag-aresto sa mga personalidad na may warrant of arrest kaugnay ng katiwalian sa flood control projects, ay nagbigay ng isang mapangahas na tugon. Diretsahan niyang tinawag si Marcos Jr. na “mastermind” ng anomalya.

Ayon kay Barsaga, ang pagdakip sa mga kontraktor ay hindi sapat. “Si Marcos ang mastermind. Kahit ilang contractors ang ikulong nila, mananakawan ulit tayo habang nasa Malacañang ‘yan,” [02:42] ang kanyang matapang na pahayag. Ang akusasyong ito ay naglalagay ng isang seryosong tanong sa likod ng pag-amin ni Marcos Jr. sa kawalan ng tiwala—maaari bang ang kawalan ng tiwala na ito ay dahil sa mismong liderato na humihingi ng kumpiyansa?

Bilyong-Bilyong Pasabog: Mula sa Ama Hanggang sa Anak

 

Ang mga akusasyon ni Zaldy Co, na nagpapatuloy sa paglabas ng mga video, ay nakatuon sa diumano’y malawakang budget insertions na may kabuuang halaga na umabot sa higit Php 50.9 bilyon mula 2023 hanggang 2025 [12:22]. Ngunit mas umingay pa ang usapin nang ituro ni Co ang direktang pagkakasangkot ng presidential son at House Majority Leader Sandro Marcos.

Ayon kay Co, si Congressman Sandro Marcos ay mayroon ding sariling mga proyekto na ipinapapasok sa badyet taon-taon [10:24]. Mas nakababahala, binanggit ni Co na si Sandro ay diumano’y nagalit dahil kulang ng Php 8 bilyon ang instruction na gusto niyang ipasok sa 2025 GAA [01:17]. Ang galit na ito, ayon sa paratang, ay nag-ugat sa katotohanang may mga contractor na nakapag-advance na ng pera. Ang detalye na ito ay nagpapahiwatig ng isang sistematiko at matibay na “family syndicate” [28:47] na umaabot hanggang sa ikatlong henerasyon, na patuloy na nagpapahirap sa kaban ng bayan.

Ang tugon ni Sandro Marcos ay nagpapatuloy sa depensa ng administrasyon—na ang lahat ay gawa-gawa lamang. Aniya, madaling maglabas ng kasinungalingan mula sa ibang bansa, at ang mga banat ni Co ay malayo sa realidad. Para sa batang Marcos, si Co ay isang “kriminal na umiiwas sa hustisya” at ang kanyang mga video ay hindi rebelasyon kundi destabilisasyon [19:53]. Subalit, ang pag-iwas sa pagpapatunay sa mga isyu sa budget at sa halip ay pag-atake sa kredibilidad ni Co ay nagpapalabas ng higit na pagdududa, lalo na’t detalyado ang listahan ng mga proyekto na inilabas ni Co [21:25].

Ang Pinakamalakas na Ebidensya: Ang Pirma ng Pangulo

 

Sa gitna ng pagpapalitan ng matitinding salita at paratang, ang pinakamatibay na batayan ng akusasyon ay nananatiling simple at hindi matatawaran: Ang pirma ni Pangulong Marcos Jr. sa General Appropriations Act (GAA).

Ang GAA, o ang pambansang badyet, ay ang pinakahuling dokumento na nilalagdaan ng Pangulo. Ang kanyang pirma ay hindi lamang isang pormalidad; ito ang huling pag-apruba at awtorisasyon sa lahat ng pondo at proyekto na nakapaloob dito. Para kay VP Sara at sa mga kritiko, ang pirma ng Pangulo ay ang “best evidence against him” [09:56], [12:37].

Ang argumento ay simple: Bilang Pangulo, nakita niya ang National Expenditure Program (NEP) na isinumite ng kanyang administrasyon. Nakita rin niya ang mga amendments at insertions na ginawa ng Kongreso (sa pamamagitan nina Martin Romualdez, Sandro Marcos, at iba pa) sa panukalang badyet. Sa kabila ng mga bilyong-bilyong pagbabago at pagdaragdag, pinirmahan pa rin niya ang GAA [13:01]. Ang pagpapahintulot na ito, ayon sa pagsusuri, ay maituturing na isang Culpable Violation of the Constitution [13:25] at Betrayal of Public Trust, na nagpapatunay ng kanyang accountability kahit pa sabihin na siya ay nagkulang lamang sa kaalaman (to the very least, negligent).

Ang isyu ay lalo pang pinalala ng mga naunang paratang, tulad ng refusal ng Pangulo na sumailalim sa isang drug test at ang pagpapahintulot sa ICC na pumasok sa bansa—na parehong binabanggit bilang mga seryosong impeachable offenses [13:34], [15:43]. Ang mga paglabag na ito ay nagpapahiwatig ng malalim na problema sa governance at accountability sa pinakamataas na ehekutibo.

Ang ‘Go Signal’ ni VP Sara: Handa sa Sukdulan

 

Sa gitna ng tumitinding krisis, ang mga mata ng bansa ay nakatuon kay Bise Presidente Sara Duterte, na ngayon ay malinaw na nagsasalita tungkol sa kanyang constitutional mandate. Matapos ang unang pag-iwas, nagbigay na siya ng isang matunog na tugon: “Of course, there is no question about my readiness,” [04:09] ang kanyang matapang na pahayag, na binigyang diin na siya ang “first in line” sa succession [04:17].

Ang deklarasyon na ito ay higit pa sa simpleng pagpapaalala ng kanyang posisyon; ito ay tinuturing ng marami bilang isang “go signal” sa militar at sa oposisyon na handa siyang gampanan ang kanyang tungkulin kung sakaling magkaroon ng kudeta o pag-alis sa puwesto ng Pangulo [06:49]. Ang kanyang pahayag ay nag-aalok ng isang alternatibong liderato na handang manindigan sa oras ng constitutional crisis, isang pangyayaring hindi na bago sa kasaysayan ng Pilipinas. Ang kanyang pagiging kombinsido sa mga akusasyon ni Zaldy Co laban sa administrasyon ay lalo pang nagpapatibay ng kanyang pampulitikang posisyon at nagpapahiwatig ng isang posibleng breakdown sa ugnayan ng dalawang pinakamataas na pinuno ng bansa.

Ang Pagtatanggol sa Sarili at ang Kinabukasan ng Bansa

 

Sa kabilang banda, ang mga Marcos ay patuloy na nagtatanggol sa kanilang sarili, itinuturo ang mga akusasyon bilang bahagi ng isang malaking destabilization plot na ginagawa ng isang criminal upang takasan ang batas. Pinalalakas pa ito ng panawagan ni dating Congressman Paul “Pulong” Duterte na magpakita ng ebidensya ng mga proyekto.

Ayon kay Pulong, habang ang Davao City ay may all accounted for projects na papakinabangan hanggang sa susunod na henerasyon, ang mga Marcos ay walang maipakitang seryosong proyekto sa Ilocos Norte sa kabila ng dami ng budget insertions [26:16]. Ito ay nagpapakita ng isang malaking contrast sa pagitan ng dalawang pamilya—ang isa ay nag-iiwan ng legacy ng long-lasting infrastructure, at ang isa ay iniiwan ang sumpa ng magnanakaw at katiwalian [27:02].

Sa huli, ang paghaharap na ito ay lumampas na sa isyu ng budget insertions at naging isang labanan ng katotohanan at kinabukasan. Ang tiwala ng taumbayan ay nasa pinakamababang antas, at ang mga pinuno mismo ang naglalahad ng mga ebidensya at paratang na naglalagay sa bansa sa bingit ng constitutional chaos. Ang pag-amin ni Marcos Jr. sa kawalan ng tiwala ay isang malaking hakbang, ngunit ang pagbawi sa tiwalang iyon ay mangangailangan ng higit pa sa salita—mangangailangan ito ng accountability, transparency, at hustisya na umaabot sa bawat bahagi ng pamahalaan, lalo na sa mga may hawak ng pinakamakapangyarihang posisyon. Kung hindi magbabago ang sitwasyon, ang deklarasyon ni VP Sara na siya ay handa ay hindi na lamang magiging isang simpleng pahayag, kundi ang simula ng isang bagong kabanata sa kasaysayan ng bansa. (1,154 words)