ANG PAGLALANTAD NG MGA WHISTLEBLOWER: Paano Naging Sentro ng Isang Malaking Iskandalo sa Korapsyon si Arjo Atayde

 

Sa bawat sulok ng mundo, mayroong isang bagay na nagpapatunay na ang katotohanan ay laging nananaig. Sa isang mundo na madalas na nababalutan ng kasinungalingan at pagtataksil, ang isang simpleng gawa ng katapangan ay maaaring magbago sa buhay ng isang tao. Ito ang kuwento ng isang malaking iskandalo sa korapsyon na bumalot sa Pilipinas, na nagbigay ng isang malalim na aral tungkol sa pagtitiwala, pananagutan, at ang kapangyarihan ng pagiging totoo sa sarili. Ito ay isang kuwento na nagpapakita na ang tunay na lakas ay nasa pagiging totoo at pagiging handang humarap sa mga problema.

Ang kuwento ay nagsimula sa isang ordinaryong gabi, nang ang isang mag-asawang kontratista, na ang pangalan ay nananatiling confidential sa ngayon, ay nagpasya na ilantad ang isang malaking anomalya sa gobyerno. Sa isang press conference na ginanap sa isang pribadong lugar, ibinunyag nila ang isang ‘diumano’y modus operandi ng korapsyon na nag-ugat sa mga proyekto ng flood control sa bansa. Ayon sa kanila, sila ay pinilit na magbayad ng isang malaking porsyento ng mga proyekto na kanilang napanalunan upang hindi mahadlangan ang kanilang mga proyekto. Ang porsyento na ito, na ‘diumano’y nasa pagitan ng 10% hanggang 25%, ay ibinibigay sa pamamagitan ng cash, na sinusuportahan ng mga voucher at ledger.

Ang testimonya ng mag-asawa ay nagdulot ng isang matinding gulat sa buong bansa. Ang kanilang mga salita ay tila isang malaking bomba na sumabog sa mundo ng pulitika. Ang mga pangalan ng mga pulitiko na kanilang binanggit ay hindi lamang mga ordinaryong opisyal, kundi mga sikat na personalidad at mga mambabatas. Kasama sa listahan si Terence Calatrava, dating Undersecretary ng Office of the Presidential Assistant of the Visayas, at ang mga kongresista na sina Roman Romulo, Jojo Ang, Patrick Michael Vargas, Nicanor Briones, Marcelino Teodoro, Florida Robes, Eleandro Madrona, Benjamin Agarao, Florencio Gabriel Noel, Leody Tarriela, Reynante Arrogancia, Marvin Rillo, Teodoro Haresco, Divina Grace Yu, Oca Malapitan, Marivic Co-Pilar, at ang sikat na aktor na si Juan Carlos Arjo Atayde. Ang pagkakasangkot ng mga sikat na personalidad ay nagdulot ng isang matinding ingay sa social media. Ang mga tao ay nagbigay ng kanilang mga reaksyon, at ang lahat ay tila humanga sa katapangan ng mga kontratista.

Ang testimonya ng mga kontratista ay hindi lamang tungkol sa pera. Ito ay tungkol din sa pagiging isang “whistleblower.” Sa kanilang testimonya, sinabi nila na ang kanilang layunin ay hindi upang sirain ang mga tao, kundi upang ilantad ang katotohanan at humingi ng hustisya para sa mga mamamayan. Sila ay handang maging state witnesses at ibunyag ang lahat ng kanilang nalalaman tungkol sa korapsyon sa DPWH at sa iba pang ahensya ng gobyerno. Ang kanilang katapangan ay nagbigay ng isang malalim na mensahe sa publiko: na ang mga tao ay may karapatan na malaman ang katotohanan.

Sa kabilang banda, ang mga pulitiko na nasasangkot ay nagsimulang magbigay ng kanilang mga pahayag. Ang sikat na aktor na si Juan Carlos Arjo Atayde, na ngayon ay isang kongresista, ay nagbigay ng isang malakas na pahayag na nagpatahimik sa lahat. Sa isang press conference, mariin niyang itinanggi ang mga akusasyon laban sa kanya. Sinabi niya na wala siyang personal na nakinabang mula sa mga kontratista at na hindi niya kailanman ginamit ang kanyang posisyon para sa personal na kapakinabangan. Nagbanta siya ng legal na aksyon upang linisin ang kanyang pangalan at panagutin ang mga nagpakalat ng malisyosong impormasyon. Ang kanyang asawa, na si Maine Mendoza, ay nagbigay din ng kanyang suporta sa kanya. Hiningi niya sa publiko na huwag gumawa ng mga personal na atake laban sa kanyang asawa at sa kanilang pamilya hangga’t hindi pa lumalabas ang lahat ng katotohanan.

Ang iskandalo ay nagbigay ng isang malalim na aral sa lahat. Ito ay nagpapakita na ang korapsyon ay hindi lamang isang problema sa gobyerno; ito ay isang problema sa lahat. Ang mga proyekto ng flood control na dapat ay nagpoprotekta sa mga mamamayan ay tila naging isang instrumento ng mga taong walang kunsensya. Ang mga pondo na dapat ay para sa mga mamamayan ay ‘diumano’y napunta sa bulsa ng iilan. Ang mga tao ay nag-aalala sa kanilang kaligtasan, at ang mga proyekto ay hindi natatapos sa tamang oras. Ang mga kontratista ay nagdusa rin sa pag-aabsorb ng pagbawas sa mga pondo na inilaan sa proyekto. Ang kanilang mga kita ay nabawasan, at ang ilan sa kanila ay nagdusa ng pagkawala ng pera.

Sa huli, ang kuwento ng iskandalo ay nagpapakita na ang laban sa korapsyon ay hindi madali. Ito ay isang mahaba at mahirap na laban na nangangailangan ng lakas ng loob at pananagutan. Ang katapangan ng mga kontratista ay nagbigay ng isang bagong pag-asa sa publiko. Sila ay nagpakita na ang pagiging totoo sa sarili ay mahalaga at na ang laban sa korapsyon ay hindi lamang sa mga pulitiko, kundi sa lahat. Ang kanilang kuwento ay isang mahalagang aral na nagpapakita na ang pagiging matatag ay ang tunay na susi sa tagumpay.

Ang kuwento ni Arjo Atayde at ng iba pang mga pulitiko ay nananatiling bukas. Ang mga imbestigasyon ay patuloy na isinasagawa, at ang mga tao ay nag-aabang sa kung ano ang magiging kinahinatnan ng kaso. Ang kuwento ay isang paalala na sa bawat kasinungalingan, mayroong isang katotohanan na nagtatago. Sa huli, ang katotohanan ay laging nananaig.