Sa gitna ng patuloy na kampanya ng gobyerno laban sa korapsyon at anomalya sa mga proyektong pang-imprastraktura, may isang pangalan ang umalingawngaw sa mga bulwagan ng imbestigasyon—si Congressman Paolo “Pulong” Duterte. Ngunit ang kaniyang presensiya ay naging mas malaking kontrobersiya kaysa kaniyang pagkawala. Sa lahat ng mga opisyal na pinatawag upang harapin ang Independent Commission for Infrastructure (ICI), tanging si Pulong Duterte lamang ang nagpasyang hindi sumipot, isang pag-iwas na nagbigay ng bigat sa mga akusasyon ng kaniyang mga kritiko [02:44].
Ang isyu ay nakasentro sa malaking insertion na umaabot sa Php 52 bilyong pondo [04:37] para sa mga proyektong pang-imprastraktura, lalo na ang mga flood control project sa Davao [00:10]. Ang laki ng halaga at ang kabiguan ng mga proyekto, kung saan patuloy pa rin ang pagbaha sa Davao [04:48], ay nagpapahirap sa publiko na magtiwala. Ang pagkadismaya ay lalong lumaki nang ang Kongresista mismo, na direktang konektado sa isyu sa kaniyang distrito, ay umatras. Ang tanong ng taumbayan at ng mga analista ay iisa, at ito ay malalim at moral: Duwag ba talaga si Pulong Duterte, o may matindi siyang tinatago, na nagpapahiwatig ng kaniyang guilt? [01:39], [06:40]
Ang Pagsabog ng ‘Duwag’ Hashtag: Isang First Time na Pag-iilag
Ang pagkakabuo ng ICI ay naglalayong maging friendly at bukas sa pagtatanong [01:56]. Nag-aalok pa nga ito ng posibilidad ng executive o closed-door session upang bigyan ng pagkakataon ang sinumang opisyal na magbigay ng kaniyang paliwanag o ebidensya nang walang political drama [05:04]. Sa katunayan, lahat ng opisyal na pinatawag ay sumipot—maliban kay Congressman Duterte [02:44].
Ang kaniyang non-appearance ay isang first time na pangyayari [02:26] sa kasaysayan ng ICI, at ito ay nagbigay ng hudyat sa kaniyang mga kritiko upang tawagin siyang “Duterte Duwag” [01:39], [02:07]. Ang pag-iwas na ito ay agad na ikinabit sa sentimyentong guilty at natatakot siya [02:44]. Ang isang simpleng invitation na humihingi ng paliwanag sa Php 52 bilyong insertion ay tinanggihan.
Ang legal na dahilan ni Pulong Duterte sa pag-iwas ay nakatuon sa kaniyang posisyon: Iginigiit niya na hindi siya sakop ng ICI [02:53], dahil siya ay miyembro ng Kongreso, at ang ICI ay binuo daw ng Pangulo (PBBM) upang “i-save ang sarili” nito [05:59]. Sa unang tingin, may legal na batayan ang kaniyang right to decline [03:59], dahil walang makakapilit sa miyembro ng Kongreso na dumalo sa ICI [04:00].
Ngunit ang legal na depensang ito ay tila hindi sapat upang takpan ang political at moral na implikasyon. Ayon sa isang analista, ang kaniyang argumentong ang ICI ay may kinikilingan dahil binuo ni Marcos ay isang uri ng “parang sinabi mo na may kinikilingan” ang imbestigasyon [09:46]. Ang ganoong uri ng pag-iisip ay nagpapaliwanag kung bakit mas madaling magduda ang publiko at mga eksperto sa kaniyang motives.
Ang Walang Kinikilingang Mandato ng ICI: 2015 hanggang 2025
Ang pag-angkin ni Pulong Duterte na pulitikal ang motibo ng ICI ay mabilis na pinabulaanan ng mga eksperto at ng mismong mandato ng komisyon. Ang ICI ay may all-encompassing mandate [06:24] na hindi naglilimita sa isang administrasyon lamang. Sa katunayan, ang ICI ay nag-iimbestiga ng mga anomalya sa imprastraktura mula 2015 hanggang 2025 [06:32].
Ang panahong ito ay sumasakop sa mga nakaraang administrasyon, kabilang ang:
Aquino administration
Duterte administration
Marcos administration [07:16]
Ang layunin ay malinaw: hanapin ang mga ghost projects, mga substandard projects, at ang mga kickbacks na ibinigay o tinanggap, anuman ang kulay ng pulitika o sino man ang nakaupo sa Malacañang [07:05]. Kung may sabit si Pulong sa loob ng panahong ito, yari siya [06:39].
Ang pag-iwas ni Pulong ay lalong nagpakita ng contrast sa iba pang opisyal na pinatawag. Halimbawa, ang pangalan ni Senador Imee Marcos ay hinataw ni Zaldico sa isang naunang isyu [09:36], ngunit nagpahayag siya ng pagka-willing na maimbestigahan. Ang integrity ng pagiging willing na magbigay ng paliwanag ay isang katangiang hindi ipinakita ni Pulong, na tila naghanap ng paraan upang makalusot [09:46], [10:06].
Kung malinis siya, ang lohikal na hakbang ay pumunta, magpaliwanag, at magpakita ng mga dokumento [07:33], [05:15]. Ang ICI ay nagbigay sa kanya ng chance to explain and to present himself [05:04]. Ang hindi niya pagdalo ay nagbunga lamang ng pagkawala ng kaniyang right to respond sa ICI [05:34], na siyang nagpapalaki sa suspicion ng guilt [09:01].
Ang Hatol na Hindi Maaaring Ilagan: Ang Office of the Ombudsman
Ang pinakamalaking implikasyon ng pag-iwas ni Congressman Duterte ay hindi matatagpuan sa ICI, kundi sa mas mataas at mas matinding ahensiya ng batas: ang Office of the Ombudsman [08:34].
Ang ICI ay isang imbestigasyon na may limitasyon sa pagpilit sa mga opisyal na dumalo, lalo na sa mga miyembro ng Kongreso. Ngunit ayon sa mga eksperto, ang non-appearance ni Pulong ay nagpapalaki sa chance na ang kaso ay i-refer ng ICI sa Ombudsman [05:23].
Ang Pagkakaiba ng ICI at Ombudsman:
ICI: Nag-iimbita at nagbibigay ng pagkakataon na magpaliwanag; ang pagdalo ay hindi sapilitan para sa mga miyembro ng Kongreso [04:08].
Ombudsman: Nagbibigay ng subpoena at compelling order; dito, kakailanganin sagutin ni Duterte ang mga alegasyon laban sa kaniya [08:34]. Walang executive session o loophole na magliligtas sa kaniya.
Sabi ng isang kongresista, darating ang panahon na kakailanganin niyang sagutin ang mga alegasyon, lalo na kung umabot na ito sa Ombudsman [08:34]. Doon, mayayari siya [08:42] dahil wala siyang naipaliwanag, at wala siyang nailapag na mga dokumento [08:51] sa ICI. Ang kaniyang pag-iilag ay magagamit laban sa kaniya—isang patunay na guilty ang dating [09:01].
Ang mga kasong isinampa sa Ombudsman ay hindi na maaaring balewalain. Ang political propaganda ay hindi na magiging depensa, dahil ang ahensiya ay gumagana batay sa ebidensya at legal process. Ang kaniyang pag-aangkin na ang ICI ay pulitikal ay hindi magagamit sa Ombudsman, na ang mandato ay walang pinipili: “Dapat lahat, mukha ka mang mabait, mukha ka mang sir ulo, mukha ka mang kurap, mukha ka mang tigasin… Once na ang pangalan mo ay involved, mag-submit ka” [09:17].
Isang Matinding Paalala ng Pananagutan
Ang dramatikong pag-iilag ni Congressman Pulong Duterte sa ICI ay nagbigay-diin sa isang mahalagang katotohanan: Walang sinuman ang exempted sa pananagutan. Ang kaso ng Php 52 bilyong insertion ay hindi lamang tungkol sa pera; ito ay tungkol sa moralidad ng serbisyo publiko at ang tiwala ng taumbayan.
Ang kaniyang aksyon ay hindi nagpakita ng matatag na lider na handang panindigan ang kaniyang integrity, kundi isang politician na nagtatago sa likod ng legal na technicality [09:08]. Ngunit sa pulitika, ang public perception ay kasintindi ng court decision. Ang pagkaduwag ay isang label na mahirap tanggalin.
Sa huli, ang pag-asa ng publiko ay nakasalalay ngayon sa Ombudsman. Ang mga mata ng mga Pilipino ay nakatutok, naghihintay kung kailan hahanatin ang Kongresista sa mas matinding hukuman. Ang pag-iilag na ito ay hindi ang katapusan ni Pulong Duterte, ngunit ito ay simula ng kaniyang pinakamalaking legal at political challenge—isang laban na hindi na niya maaaring tanggihan o ilagan. Ang kaso ng Php 52 bilyon ay magiging batayan kung ang mga makapangyarihan ba sa Pilipinas ay maaari pa ring managot sa batas, lalo na kung ang isyu ay direktang tumama sa kabuhayan ng taumbayan.
