Sa gitna ng paulit-ulit na pagbaha sa mga pangunahing lansangan, ang walang katapusang trapiko sa EDSA, at ang tila walang lunas na problema sa kalidad ng mga proyektong pang-imprastraktura, matagal nang tanong ng taumbayan: Saan napupunta ang bilyon-bilyong pisong pondo? Ang pagkadismaya ng publiko ay naging isang matinding pagdududa, at ang pagdududa ay nagbunga ng malalim na paniniwalang talamak ang korapsyon sa sistema. Subalit, sa likod ng mga anomaliyang ito, may isang bagong pigura ang lumitaw, isang propesyonal na ang simpleng presensiya ay sapat na upang manginig sa takot ang mga bilyonaryong kontratista at ang mga pulitikong kurap: Si Rosan Faharto.
Ang pagkakatalaga kay Faharto bilang miyembro ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) ay hindi lang isang simpleng pagdaragdag sa komite. Ito ay isang maingat at sinadyang hakbang ng administrasyon ni Pangulong Bongbong Marcos, na nagpahayag ng matapang na salitang “walang sasantuhin dito, kahit kamag-anak, kaibigan, kaalyado, there will be no secret [00:00].” Ang paghahanap sa taong magsasakatuparan ng pangakong ito ay humantong sa isang hindi-pulitiko, isang babaeng may kakaibang kapangyarihan—ang kapangyarihan ng matinding kaalaman sa pananalapi, na may kakayahang hanapin ang anumang butas sa sistema. Ang pagdating niya ay tahimik, seryoso, at walang halong drama, ngunit ang epekto nito ay parang kampana na tumutunog sa gabi, nagpapahinto sa mga kickback, at nagpapalingon sa lahat ng may kinalaman [00:43].
Ang Problema: Bilyon-Bilyong Pondo, Ngunit Baha Pa Rin
Matagal nang nakasanayan ng publiko ang mga senaryong tila imposibleng maresolba. Habang inaakala ng marami na normal lang ang matinding pagbaha sa mga kalsada tuwing tag-ulan, may mga proyektong pang-imprastraktura pa lang umaabot sa bilyon-bilyon ang pondo. Ngunit bakit tila walang pagbabago [02:03]? Bakit paulit-ulit pa rin ang baha? At higit sa lahat, bakit may mga kontratista na tila may ‘magic touch’ at paulit-ulit na nananalo sa biding, kahit na ang kanilang mga proyekto ay nagreresulta sa hindi matitinong kalalabasan [02:11]? Ito ang mga tanong na hindi masagot ng mga pulitiko sa mga press conference, ngunit ito ang mga tanong na kayang tugunan ni Faharto sa pamamagitan ng pagkalikot sa ‘financial thrill’ [02:37].
Ang anomalya ay hindi lamang nakikita sa kalidad ng semento o sa tagal ng pagtatayo. Ito ay nakatago sa sining ng ‘under the table deal’ at sa mga ‘change order’ na nagpapatriple sa presyo ng proyekto. Ang mga tiwaling opisyal ay sanay sa ‘SOP’ (Standard Operating Procedure) na nagiging kalakaran ng korapsyon [04:24]. Akala nila, kaya nilang paikutin ang sistema, kaya nilang tapalan ng budget ang butas sa flood control project [01:13]. Ngunit ang pagdating ni Faharto ay nagbabago sa buong laro, dahil ang kalaban nila ngayon ay hindi na isang nagdududang mamamahayag o isang mahinang kalaban sa pulitika. Ang kalaban ay may hawak nang ledger, audit trail, at forensic data [04:32].
Ang Kredo ng Isang Financial Expert: Sino si Rosan Faharto?
Ang dahilan kung bakit kinatatakutan si Rosan Faharto ay nakasalalay hindi sa kanyang impluwensiya sa pulitika, kundi sa kanyang hindi matitinag na propesyonal na reputasyon at teknikal na acumen.
Si Rosan Faharto ay isa sa mga pinakamabibigat na pangalan sa financial at professional services sector ng Pilipinas. Siya ay isang Certified Public Accountant na may higit 30 taong karanasan sa auditing, internal controls, at risk management [03:04]. Hindi lang siya simpleng accountant; siya ay dating Country Managing Partner ng SGV and Company [01:52], ang pinakamalaking professional services firm sa bansa—isang posisyong nagpapatunay ng kanyang kahusayan at kakayahang mamuno sa mataas na antas.
Ang kanyang karanasan ay hindi lamang limitado sa Pilipinas. Si Faharto ay nagtapos ng mga prestihiyosong programa tulad ng Earns and Yan Kelog Account Leadership Program sa Kellog School of Management, Northwestern University noong 2012, at ang London Business School Account Leader Program noong 2018 [05:02]–[05:12]. Ang kanyang karunungan ay hinubog sa loob at labas ng bansa, na nagbigay sa kanya ng natatanging perspektibo sa pagpapatakbo ng malalaking organisasyon sa pribado at pampublikong sektor [03:38].
Ang natatanging katangian niya ay ang kanyang pangatlong kadalubhasaan sa internal controls [03:29]. Ang trabaho niya ay hanapin ang kahinaan ng mga sistema bago pa ito abusuhin. Ito ang rason kung bakit siya ang perpektong tao upang imbestigahan ang mga anomalya sa imprastraktura. Ang kanyang teknikal na pananaw at financial acumen ay mahalaga sa pagsunod sa trail ng pondo ng gobyerno, pagtukoy kung saan naganap ang leakages at irregularities [03:47]. Sa madaling salita, alam niya kung paano at saan dumaan ang pera, at kung kanino ito napunta [02:55].
Ang Pag-iiba ng Laro: Mula sa Pulitika Patungo sa Forensic Audit
Para sa mga kurap, ang mga kasalukuyang imbestigasyon ay karaniwang nakasentro sa mga pulitikal na pagdinig, kung saan ang mga opisyal ay nagtatanong at ang mga isyu ay natatabunan ng pulitikal na drama at press statements. Subalit, ang pagpasok ni Faharto ay naglilipat ng laban mula sa kongreso patungo sa audit room.
Hindi na sapat ang pag-smile sa prescon [04:24]. Hindi na makakatulog nang mahimbing ang mga kontratista na sanay sa under the table deal [04:32]. May taong magtatanong ng mga katanungang teknikal at nakakakilabot:
“Bakit triple ang presyo ng semento dito?” [04:41]
“Bakit paulit-ulit ang change order?”
“Bakit ang pondo para sa flood control project ay parang tubig din, nawawala?” [04:41]
Ang mga tanong na ito ay hindi matatakasan ng mga pulitikal na sagot o alibi. Kailangan ng matitibay na ebidensiya—mga resibo, disbursement, at approval [01:33]. Ito ang reyalidad na kinakaharap ng mga tiwali: ang kanilang kalaban ay isang tao na walang pakialam kung sino ka, kung kamag-anak ka ba ng presidente, o kaibigan mo ba ang mga nasa katungkulan [03:59]. Lahat ay mabubunyag; kapag may bayad ang proyekto, tiyak na mabubuko ang lahat ng anomalya [04:09].
Ang paghirang sa kanya ay isang statement ng pangulo—isang genius na pagpili [00:23]—na nagpapakita na seryoso ang gobyerno sa pagtugon sa korapsyon sa pinakamahalagang sektor ng imprastraktura. Ang kailangan ng bansa ay hindi lamang isang pulitiko na may magandang intensiyon, kundi isang financial general na kayang mag-armas ng teknikal na kaalaman upang sirain ang balwarte ng mga kurap.
Isang Bagong Simula at Ang Pangako ng Accountibility
Ang presensiya ni Rosan Faharto ay simbolo ng pag-asa. Ito ay nagbibigay-liwanag sa ideya na mayroon pa ring mga opisyal na may delikadeza at kakayahan. Sa loob ng mahabang panahon, ang mga Pilipino ay nabalot sa pesimismo na ang korapsyon ay bahagi na ng kultura ng bansa. Ngunit ang pagdating ng mga indibidwal tulad ni Faharto ay nagpapakita na may pagpipilian pa, at may mga tao na handang labanan ang kasakiman gamit ang kanilang propesyonal na expertise.
Para sa mga tiwaling opisyal na nag-iisip na “business as usual” ito, sila ay nagkakamali [05:35]. Dahil may Rosan Faharto na ngayon, may taong handang i-follow ang pera hanggang sa dulo [05:44]. Ang laban na ito ay hindi magtatapos sa simpleng pag-iimbestiga; ito ay magtatapos sa pagpapatuyo sa mga bulsa ng mga kurap [05:52].
Ang buong Pilipinas ay nakatutok ngayon sa Independent Commission for Infrastructure. Ang lahat ay naghihintay ng unang audit report, ang unang revelation, at ang unang pagkasangkapan ng forensic data na magpapakita sa publiko kung gaano kalalim at kalawak ang butas ng korapsyon sa bansa. Ang laban ni Rosan Faharto ay laban ng lahat ng naghahangad ng tunay na pagbabago. Ito ay laban para sa bawat pisong nawala sa kaban ng bayan na dapat sana ay napunta sa mas matitibay na kalsada, mas epektibong flood control, at mas magandang kinabukasan para sa mga Pilipino. Ang kanyang misyon ay isang matinding paalala: Ang pera ay hindi puwedeng magsinungaling. Ang kanyang audit trail ang magiging daan patungo sa hustisya.
