Ang pulitika sa Pilipinas ay tila isang gulong na pauli-ulit na umiikot. Sa bawat pagbabago ng administrasyon, umaasa ang sambayanan na ito na ang simula ng pag-angat. Subalit, habang patuloy ang mga bulong-bulungan ng “destabilisasyon” laban sa kasalukuyang liderato ni Pangulong Bongbong Marcos (PBBM), isang tinig ang matapang na umalingawngaw mula sa beteranong mamamahayag na si Anthony “Ka Tunying” Taberna.

Hindi ito ang karaniwang ingay ng pulitika; ito ay isang pasabog na bumubuo sa isang mahalagang katanungan: Kung ang sagot sa problema ay ang palitan lang nang palitan ang mga nakaupo, bakit tila mas lalo pa tayong napapasama? Ang pahayag ni Ka Tunying ay hindi lamang kritisismo sa mga kumikilos sa ilalim ng radar; isa itong paanyaya sa malalim na pambansang pagsusuri.

Ang Sumpa ng Pagpalit: Paulit-ulit na Kasaysayan

 

Isa sa pinakamatingkad na bahagi ng pahayag ni Ka Tunying ay ang pagbabalik-tanaw sa mga kritikal na sandali ng kasaysayan ng Pilipinas na nagtatampok ng pagpapalit sa puwesto. Tinalakay niya ang mga pangyayari kung saan nagkaroon ng malawakang pagkilos upang patalsikin ang isang lider, na nauwi sa pag-upo ng bago.

Tandaan natin ang People Power Revolution noong 1986. Pinalitan si Marcos Sr. ni Cory Aquino. Ang tanong ni Ka Tunying: “Anong nangyari?” Sumunod ang pagpapatalsik kay Pangulong Erap Estrada noong 2001, na humantong sa pag-upo ni Gloria Macapagal-Arroyo. Muli ang tanong: “Anong nangyari sa atin?”

Ang punto ay matalim at masakit. Ang pagpapalit ng mukha sa Malacañang ay hindi awtomatikong nangangahulugan ng pagbabago para sa ikabubuti. Ang kaniyang matinding babala ay ito: “Baka ‘yung hinihingi natin, akala nating makabubuti, eh sa bandang dulo eh lalo pa pala tayong mapapasama.” Ipinapahiwatig nito ang pagkabigo ng bansa na makawala sa cycle ng paulit-ulit na kaguluhan, kung saan ang bawat rebolusyon ay naghahatid lamang ng panandaliang pag-asa, na sinusundan naman ng bagong set ng problema.

Ang pag-asa na “bagong palit” ay katumbas ng “bagong lunas” ay isa nang lumang aral na hindi pa rin natututunan. Sa bawat pag-ikot ng pulitika, tila ang mga pamilyar na tono at script ay muling nagaganap. May mga nagtutulak, nag-uudyok, nagpapasiklab ng galit, at sumisigaw ng destabilisasyon, ngunit ang tanong ay, para ba talaga sa bayan o mayroon lamang nakatagong ambisyon sa likod ng ingay?

Kung ang mga dating pagpalit ay hindi naghatid ng permanenteng lunas, ang patuloy na pagtulak sa isa pang pagbabago ng liderato ay maaring maging isang malaking pagkakakulang. “Kung maaalis sa pwesto si Pangulong Bongbong Marcos, naninigurado ba tayo na ang susunod na liderato ay mag-aayos sa ating bansa?” Ito ang patama na hindi gustong lumabas habang may nag-iingay. Ang pagdududa sa kalalabasan ng isang biglaang pagbabago ay nag-uugat sa katotohanan na ang tunay na sakit ng Pilipinas ay hindi lamang nakasalalay sa kung sino ang nakaupo.

Ang Tunay na Direksyon: Mindset, Sistema, at Disiplina

 

Sinalamin ni Ka Tunying ang pangitain na ang problema ng bansa ay mas malalim pa kaysa sa isang indibidwal na lider. Ang sakit ay hindi tao kundi ang mindset, sistema, at disiplina ng sambayanan.

Kung tutuusin, mas madali ang magpalit at sumigaw kaysa sa baguhin ang nakasanayan. Ang magulo at paulit-ulit na siklo ng pulitika ay sumasalamin sa isang kulturang hindi handang magsagawa ng masakit ngunit kinakailangang pagbabago sa sarili. Habang abala ang marami sa pagpuna, pagbatikos, at pagpapalit ng lider, may isang direksyon ang ipinapaalala ni Ka Tunying—ang direksyong tinatahak ng kasalukuyang administrasyon ni PBBM.

Ayon sa kaniya, may mga hakbang tungo sa:

Laban sa Korupsyon: Pagpapalakas ng integridad sa pamahalaan.

Mas Maayos na Pamamahala: Pagpapatupad ng mas malinaw at organisadong plano.

Nakatuon sa Karaniwang Pilipino: Mga programang mas nakatutok sa pangangailangan ng masa.

Aminado ang lahat na hindi ito perpekto at hindi rin ito instant. Ang pagbabago ay hindi madali at matagal. Ngunit, ang mahalaga, ay gumagalaw ang administrasyon. Sa isang bansang matagal nang naligaw sa gulo at kawalan ng direksyon, minsan, ang kailangan ay hindi bagong driver na muling magpapagulo sa kalsada, kundi bagong direksyon at tunay na pananaw kung paano aabante.

Kung mayroon mang dapat palitan, hindi ang lider ang pinakaunang dapat puntiryahin, kundi ang mindset natin bilang Pilipino. Ang pagbabago ay nagsisimula sa pagtutulungan, hindi sa pagpapatalsik. Kailangan nating baguhin ang ating pananaw, ugali, at galaw—isang mas mahirap na gawain kaysa sa pagbato ng putik sa social media o pagsigaw sa lansangan. Ang tunay na makabayan ay hindi ang sumisigaw ng palit, kundi ang nagtatrabaho upang baguhin ang sarili at tumulong sa pag-aayos ng sistema. Ang ingay na naririnig sa kasalukuyan ay hindi lahat para sa bayan; marami ang may sariling interes at ambisyon. Ito ang punto ni Ka Tunying na dapat pakinggan ng lahat: bago ka magpadala sa galit, takot, o mga isyu, tanungin mo muna kung sino ba talaga ang nagtataguyod ng bansa at sino ang nagtatago sa tabi para magpasiklab ng kaguluhan.

Ang pag-asa sa Pilipinas ay hindi nakasalalay sa isang politiko, kundi sa kolektibong pagkilos at pagbabago ng bawat mamamayan. Ang pagpuna ay madali, ngunit ang pagtulong at pagsuporta sa tamang direksyon, kahit may mga pagkukulang, ay mas nangangailangan ng paninindigan at disiplina—ang salitang madalas nating makalimutan sa gitna ng init ng pulitika. Kailangan nating maging maingat sa mga anonymous source at sa mga headline na tanging ingay at gulo lamang ang hatid. Ang mas matibay at mas makabuluhang pagbabago ay nangyayari sa ilalim ng radar, sa tuluy-tuloy na pagbabago ng sistema, at hindi sa biglaang pagpapalit ng lider na magdadala lamang ng panibagong destabilization.

Ang Ugat ng Kaguluhan: Ang Puso ng Tao

 

Dinala ni Ka Tunying ang diskurso sa isang mas mataas at mas malalim na antas: ang espirituwal na ugat ng kaguluhan.

Aniya, ang lahat ng kaguluhan sa lipunan—destabilisasyon man ‘yan, pagbabangayan, o ang paulit-ulit na pagpapalit ng lider—ay may iisang pinagmumulan: ang puso ng tao. Kahit gaano kaganda at kaayos ang sistema, kapag ang puso ng mga Pilipino ay puno ng galit, inggit, o ambisyon, magugulo ang resulta. Ang pulitika ay nagiging salamin lamang ng kung ano ang nasa kalooban ng bawat isa. Ang tanging paraan upang tuluyang makawala sa sumpa ng paulit-ulit na paggulo ay ang pagpapalit ng saligan ng ating mga desisyon at aksyon—mula sa personal na interes tungo sa kolektibong kabutihan, at higit sa lahat, sa isang moral at espirituwal na pundasyon.

Ito ang dahilan kung bakit, ayon kay Ka Tunying, ang tunay na lunas ay hindi matatagpuan sa pulitika. Kailangan ng bagong puso.

Ginamit niya ang isang napakahalagang paalala mula sa Bibliya, ang kuwento ni Onesimus at Filemon. Si Onesimus ay isang takas na alipin na nagkulang kay Filemon. Subalit, sa halip na tuluyan nang husgahan, ipinaalala ni Apostol Pablo kay Filemon (Filemon 1:16) na tanggapin si Onesimus: “Hindi na bilang alipin, kundi bilang kapatid na minamahal.”

Ang punto ay napakalinaw: Sa mundo, kapag nagkamali, pinapalitan. Pero sa ating Panginoong Hesus, kapag may nagkamali, binabago.

Sa pulitika, madalas, ang tanging solusyon ay palit para maayos. Ngunit sa pananaw na ito, pag-ibig ang nag-aayos, hindi ang pagpapalit ng mukha sa puwesto. Ipinapakita nito na ang tunay na liderato ay hindi tungkol sa perpektong sistema, kundi sa kakayahang magpakita ng habag, katarungan, at pag-ibig sa kapwa. Ang modelo ng leadership na ipinakita ni Hesus ay ang magbaligtad ng pananaw: ang binabago ay ang puso at hindi ang puwesto. Ang pagbabagong ito ay bumabago sa tao, na siya namang babago sa sistema.

Inilarawan din ni Ka Tunying ang apat na katangian ng tunay na pagbabago na makikita sa pamumuno ni Hesus:

Pag-ibig: Ibinabalik ang mga nagkamali, hindi tinatapon.

Biyaya: Bagong simula kahit hindi “deserving.”

Habag: Pagkalinga imbes na parusa.

Katarungan: Inaayos ang mali, ngunit may kasamang katotohanan at awa.

Kung ang pamumuno ng bawat Pilipino, lalo na ng mga lider, ay nakabatay sa mga katangiang ito—hindi nagpapadala sa gulo, hindi nagpapadala sa paninira, at hindi nagpapadala sa sigaw ng madla—mag-iiba ang takbo ng ating bansa. Ang pagkakaroon ng leadership na may ganitong puso ay hindi lamang maglilinis ng korupsyon, kundi magpapataas din ng moral at disiplina ng sambayanan.

Ang Huling Hirit: Bagong Puso para sa Bansa

 

Ang malaking hamon ni Ka Tunying sa sambayanan ay ito: Bago tayo magpadala sa galit, takot, o mga isyu, tanungin muna natin ang sarili, “Sino ba talaga ang nagtataguyod ng bansa at sino ang nagtatago sa tabi para magpasiklab ng kaguluhan?”

Hindi ito tungkol sa kung sino ang mauupo, kundi tungkol sa anong bansa ang gusto nating itayo.

Kaya’t kung ang tunay na solusyon ay hindi bagong lider, kundi bagong puso, ang panawagan ay maging personal. Kung pagod na sa kaguluhan at sawa na sa paulit-ulit na cycle ng pulitika, ang tanging tunay na pagbabago ay matatagpuan sa espirituwal na dimensyon. Ang Pilipinas ay nangangailangan ng mga mamamayang mayroong bagong puso, mga taong handang magtulungan, magpatawad, at mamuno nang may pag-ibig at habag. Ang panawagan ay maghanap ng tunay na kapayapaan sa gitna ng kaguluhan, at ito ay makakamit lamang sa pagbabago ng sarili.

Ang pasabog ni Ka Tunying ay hindi lamang isang ulat ng destabilisasyon; ito ay isang prophetic call na tumutukoy sa katotohanan na ang pag-asa ng bansa ay hindi matatagpuan sa kalye o sa Malacañang, kundi sa pagbabago ng bawat Pilipinong puso. Ito ang pundasyon na magtitiyak na anuman ang lider na umupo, ang sistema at ang direksyon ng bansa ay mananatiling matatag at nakatuon sa kabutihan ng lahat. Ito ang tunay na kahulugan ng pag-ibig sa bayan.