Ang Mapait na Pamana: Pagsusuri sa Limang Palpak na Presidente na Nagpabigat sa Pasanin ng Bawat Pilipino

Nang umakyat sa pwesto ang bawat pangulo, ang hiyaw ng pag-asa ay sumasabay sa hangin ng Malacañang. Sila ay nagdala ng mga pangako ng pagbabago, ng mas magandang bukas, at ng pag-angat sa antas ng pamumuhay ng bawat mamamayan. Subalit, sa paglipas ng panahon, ang mga pangakong ito ay unti-unting nalanta, at ang kapalit nito ay ang mga kuwento ng kapalpakan, katiwalian, at mga desisyong nag-iwan ng mapait at mabigat na pamana sa buong Pilipinas. Ang panunungkulan, na dapat sana’y isang sagradong serbisyo, ay naging mitsa ng paghihirap para sa maraming Pilipino.

Hindi ito isang simpleng pagsusuri sa kasaysayan; ito ay isang masusing pagtalakay at paggunita sa mga kontrobersiyal at nakalululang na pagkakamali ng limang pangulo sa modernong panahon—mula kay Corazon Aquino hanggang kay Benigno Aquino III—na sinasabing nagdulot ng matinding pinsala, hindi lamang sa ekonomiya, kundi maging sa moral at pangkalahatang kapakanan ng bansa.

1. Corazon C. Aquino: Ang Demokrasyang Binalot ng Abala

Si Corazon Aquino, ang icon ng EDSA People Power Revolution, ay umakyat sa kapangyarihan dala ang pag-asa ng pagbabalik ng demokrasya. Subalit, ang kanyang panunungkulan ay binahiran ng mga desisyong pumabor umano sa sarili niyang pamilya at mga kaalyado, na nagbigay-daan sa mga problemang pinansyal at serbisyo na nararanasan pa rin natin hanggang ngayon.

Isa sa pinakamalaking isyu ay ang pagbebenta ng Philippine Airlines (PAL). Noong 1992, inaprubahan niya ang pagbebenta ng 67% ng stocks ng PAL sa isang investment na pinamumunuan ng kanyang sariling kamag-anak na Cojuangco. Ang transaksyon ay diumano’y nagdulot ng pagkalugi ng halos $3 milyon na sana’y para sa mga Pilipino. Ang mas matindi pa, ang pondo ay hindi galing sa sariling bulsa ng kanyang mga kaanak; nanghiram sila sa tatlong bangko ng gobyerno at ginamit pa ang mismong stocks ng PAL bilang collateral [01:09, 01:25]. Isang malinaw na indikasyon na ginamit ang kapangyarihan at yaman ng estado para sa pansariling pagpapayaman.

Ang Meralco naman, na dating pagmamay-ari ng gobyerno sa ilalim ni Pangulong Marcos, ay ibinalik sa mga Lopez family ni Pangulong Aquino nang walang anumang kondisyon. Ito ang isa sa mga sinasabing dahilan kung bakit napakamahal ng bayarin sa kuryente ngayon para sa bawat Pilipino [01:42, 01:59].

Hindi rin nakaligtas sa kritisismo ang pagbebenta niya ng 38 na kumpanya at asset na dating pagmamay-ari ng mga Marcos at Romualdez. Ang mga bilyong pisong halaga ng ari-arian ay ipinagbili sa kanyang brother-in-law na si Ricardo Lopa sa halagang Php 10 milyon lamang [02:07, 02:24]. Ganun din ang nangyari sa Philippine Long Distance Company (PLDT), na ibinalik din sa kanyang mga kamag-anak na Cojuangco [02:28]. Tila ba ang pag-akyat niya sa pwesto ay isang malaking hakbang para sa family business at hindi para sa bayan.

Ang pagsasara ng Bataan Nuclear Power Plant (BNPP) ang isa pang desisyong nagpapakita ng kawalang-timbang sa pagpapasya. Sayang ang $2.3 bilyon na ginastos at ang 623 MW na kuryente na sana’y mapapakinabangan ng buong Luzon. Taliwas ito sa apela ni dating Pangulong Marcos na ituloy ang operasyon dahil malaking tulong ito sa bansa [02:34, 02:48].

Ang pagbabayad utang sa Japan ay isa ring malaking isyu. Pumayag ang administrasyong Aquino na bayaran ang utang gamit ang Japanese Yen sa halip na US Dollars, isang currency na nauna nang naaprubahan ni Marcos. Ang kinalabasan? Nadagdagan ng humigit-kumulang $5 bilyon ang utang ng Pilipinas sa Japan [03:06, 03:21].

Sa huli, ang pangako niya sa mga magsasaka ng Hacienda Luisita na ipamamahagi ang lupain ay hindi natupad at nauwi pa sa karahasan [03:32, 03:38]. Tila ba ang pangulo ng demokrasya ay naging pangulo ng mga panginoong may lupa at oligarko. Ang lahat ng ito ay nag-ugat sa sinabi mismo ng kanyang bise-presidente na si Salvador Laurel: na itinulak lang daw siya ng mga Cojuangco sa pwesto dahil may malaki silang interes na yumaman sa pamahalaan [03:59, 04:11].

2. Fidel V. Ramos: Ang Pangulong Nagbenta (Boy Benta)

Kung si Cory Aquino ay nagbalik ng mga ari-arian sa pamilya at kaalyado, si Fidel V. Ramos naman ay naging sikat sa bansag na “Boy Benta” dahil sa kanyang diumano’y walang humpay na pagbebenta ng mga pag-aari ng gobyerno [04:27].

Ang National Steel Corporation (NSC), na matatagpuan sa Iligan City, ay isa sa pinakamalaking biktima ng kanyang privatization program. Mula 1960 hanggang 1990, ang Pilipinas ang number one exporter ng bakal sa Timog-Silangang Asya. Ngunit noong 1995, ipinagbili ni Ramos ang NSC, na nagdulot ng malawakang pagkawala ng trabaho sa mga Pilipino na sana’y sinusuportahan ng factory [04:40, 04:53].

Sumunod dito ang pagbebenta ng Bonifacio Global City (BGC). Matapos itong i-turnover ng mga Amerikano sa Pilipinas (na dating Port Bonifacio), ibinenta niya ito sa pribadong sektor noong 1999, kasama ang ilang lupain na sumasakop sa paligid ng Mall of Asia sa Pasay [05:10, 05:18]. Bilyong piso ang nalikom mula sa pagbebenta na ito, subalit, ayon sa mga kritiko, hindi malaman kung saan napunta at nagamit ang malaking halaga [05:35]. Isang malaking kuwestiyon: para saan ang pagbebenta ng mga asset kung hindi naman malinaw ang benepisyo sa taumbayan?

Ang Petron Corporation (dating Petro Philippines) ay hindi rin nakaligtas. Noong 1994, ibinenta ni Ramos ang 20% share ng Petron sa private sector, na nag-alis sa tuluyang kontrol ng Pilipinas sa isa sa pinakamahalagang kumpanya sa industriya ng langis [05:45, 06:05]. Ang pagbebenta ng mga asset na ito ay nagtanim ng pagdududa sa tunay na layunin ng privatization: pagpapalakas ba ng ekonomiya, o pagbibigay-pabor sa mga pribadong negosyante?

3. Joseph E. Estrada: Ang Pagbagsak Mula sa Palasyo

Ang panunungkulan ni Joseph Estrada ay maikli ngunit napuno ng dramang hindi malilimutan. Sa loob lamang ng dalawang taon, sumabog ang mga anomalya at iskandalong nagpabagsak sa kanyang administrasyon. Ang dating aktor na inihalal sa pwesto ay naging bida sa isang kuwento ng katiwalian at imoralidad.

Si Ilocos Sur Governor Luis “Chavit” Singson, ang dati niyang matalik na kaibigan, ang siyang nagbunyag ng kanyang dirty secrets: ang pagkalat ng kanyang mga anomalya, ang pagkahilig sa babae, paglalasing, at sugal. Ngunit ang pinakamalaking ibinunyag ay ang kanyang pagtanggap ng milyun-milyong piso buwan-buwan mula sa iligal na jueteng at P170 milyon mula sa buwis sa tabako [06:20, 06:31]. Ito ang nagdala sa kanya sa impeachment ng Kamara.

Nang tumanggi ang Senado na buksan ang second envelope noong Enero 16, 2001, na sana’y magpapadiin pa sa pangulo, nag-walkout ang prosekusyon [06:49, 06:59]. Ito ang naging mitsa ng EDSA People Power 2, kung saan nagtipon at nagprotesta ang mga tao sa EDSA Shrine, nananawagan ng kanyang pagbibitiw [07:07]. Nang mag-atras ng suporta ang pulisya at militar, wala na siyang nagawa kundi lisanin ang pwesto.

Ngunit ang drama ay hindi nagtapos doon. Matapos arestuhin si Estrada (kasama ang anak na si Jinggoy) sa kasong pandarambong, sumugod ang kanyang mga tagasuporta sa EDSA Shrine sa tinawag na EDSA Tres [07:33, 07:41]. Nauwi sa karahasan ang protesta na umabot hanggang sa Malacañang, kung saan anim ang namatay at mahigit 100 ang sugatan [07:58, 08:06]. Ang kanyang kapalpakan ay hindi lamang sa pamamahala, kundi maging sa pagpapanatili ng kapayapaan sa gitna ng political crisis.

 

 

4. Gloria Macapagal-Arroyo: Ang “Hello Garci” at Plunder Queen

Si Gloria Macapagal-Arroyo, na humalili kay Estrada, ay nagmana ng pwesto ngunit nag-iwan ng sarili niyang marka ng kapalpakan at kontrobersiya. Ang pinakatumatak sa kanyang panunungkulan ay ang Hello Garci Scandal [08:15].

Kumalat ang cellphone conversation sa pagitan niya at ni COMELEC Director Virgilio Garcillano, kung saan pinag-uusapan nila ang manipulasyon sa resulta ng presidential election noong 2004, na nagresulta sa kanyang pagkapanalo [08:25, 08:34]. Inamin niya na siya ang nasa likod ng recorded conversation, subalit mariin niyang itinanggi ang eleksyon manipulation. Gayunpaman, nag-isyu siya ng public apology [08:44, 08:51]. Ang scandal na ito ay nagdulot ng malaking pagdududa sa legitimacy ng kanyang presidency at nagwasak sa tiwala ng publiko sa proseso ng halalan.

Hindi rin siya nakaligtas sa kaso ng plunder. Noong 2012, naghain ng arrest warrant ang Sandiganbayan para sa kasong Php36 milyon na plunder, na konektado sa kickback mula sa ZTE Corporation para sa isang Broadband Network Project [09:16, 09:26]. Kahit siya ay naka-hospital arrest, nanatili siyang nakaupo bilang Congresswoman [09:34]. Bagama’t napawalang-sala siya ng Korte Suprema noong 2016 [09:42], mayroong source na nagsasabing siya pa rin ang pinaka-corrupt na naging pangulo ng Pilipinas [09:47]. Ang kanyang presidency ay simbolo ng political survival at institutional corruption.

5. Benigno S. Aquino III: Ang Pangulo ng Pagwawalang-Bahala

Si Benigno S. Aquino III, o “Noynoy,” ay umupo sa banner ng “Daang Matuwid” (The Straight Path), ngunit binansagan siya ng mga kritiko ng “Noynoying”—isang termino na tumutukoy sa kawalang-pakialam, pagbabaliwala, at pagpikit-mata sa mga problema ng bansa [09:56, 10:45].

Isa sa pinakamalaking kapalpakan ng kanyang administrasyon ay ang kawalan ng aksyon sa isyu ng droga. Sa kabila ng pagbaha ng droga sa Pilipinas, ni hindi niya nabanggit ang salitang “droga” sa kanyang mga SONA. Walang declaration of war kontra-droga, at walang marching order kung paano susugpuin ang drug trade [10:10, 10:17]. Ang pinakamasama, nang pumasok ang pinakamalaking drug syndicate sa Mexico, ang Sinaloa Cartel, itinanggi niya ang isyu, sinabing hindi raw totoo ang balita. Nang mahuli ang pang-apat sa hierarchy ng cartel, ang naging reaksyon lamang niya ay “No comment” [10:28, 10:36]. Ang kanyang negligence ang sinasabing nagbigay-daan sa lalong paglala ng problema sa ilegal na droga sa bansa.

Bukod sa droga, naging mabagal din ang kanyang aksyon sa mga suliranin ng bansa, lalo na sa pagtugon sa mga nasalanta ng Bagyong Yolanda. Kulang na kulang ang tulong na pinadala sa mga biktima, na nagpalala sa paghihirap ng mga pamilya na naapektuhan ng kalamidad [10:48, 10:53].

Nagsimula rin sa kanyang administrasyon ang K-12 program sa mga paaralan. Habang ang layunin ay itaas ang kalidad ng edukasyon, maraming kritiko ang nagsabing nagpahirap lamang ito sa mga estudyante at magulang dahil sa dagdag na taon na gugugulin sa pag-aaral [11:01, 11:09].

Ang Siklo ng Pagkabigo

Ang mga kuwentong ito ay hindi lamang simpleng talaan ng mga pagkakamali; ito ay mga mahahalagang aral na nagpapaalala sa atin ng bigat ng responsibilidad na kaakibat ng pwesto sa Malacañang. Mula sa mga desisyong pang-ekonomiya na pumabor sa iilan, hanggang sa mga eskandalong sumira sa tiwala ng publiko, at sa huli, ang pagwawalang-bahala sa mga kritikal na isyu ng bansa—ang limang pangulong ito ay nag-iwan ng isang legacy na puno ng kuwestiyon at pagsisisi.

Ang mamamayang Pilipino ang labis na nagdurusa sa mga kapalpakan na ito, na siyang nagdadala ng pasanin ng mataas na singil sa kuryente, pagkalugi ng mga pambansang industriya, institutional corruption, at paglala ng krimen. Tanging sa pamamagitan ng pag-unawa at pag-aaral sa mga “palpak” na desisyong ito makakamit ang tunay na accountability at maiiwasan ang paulit-ulit na pagkabigo sa hinaharap. Ang pagboto at pagpili ng isang lider ay hindi lamang isang karapatan, kundi isang obligasyon na dapat isagawa nang may matinding pag-iingat at kaalaman, upang hindi na maulit ang mapait na siklo ng kasaysayan. (1,105 words)